DNA: wat zijn je genotype en fenotype?
DNA: wat zijn je genotype en fenotype?
Erfelijke informatie
In alle cellen in je lichaam zit erfelijke informatie opgeslagen. Dat gebeurt in de vorm van DNA. We beginnen eerst met wat basics over DNA. Je ziet een stuk DNA op het plaatje hieronder. Het heeft de vorm van een dubbele helix, en bestaat uit nucleotiden. Een nucleotide bevat onder andere een nucleïnebase. Er zijn 4 verschillende soorten: adenine (A), thymine (T), guanine (G) en cytosine (C). Deze worden altijd op een bepaalde manier gepaard met elkaar, A-T en C-G, dit heet een basepaar. In de volgorde waarin deze baseparen voorkomen in je DNA, ligt alle informatie opgeslagen.
Chromosomen bevinden zich in de celkern en zijn de dragers van de erfelijke informatie. Chromosomen komen voor in paren. Een normale menselijke cel heeft 46 chromosomen, dus 23 chromosoomparen. Dit bekent dat je in de kern van een normale menselijke cel 2x chromosoon 1, 2x chromosoom 2, enzovoorts hebt. Als chromosomen voorkomen in paren betekent dit dat een cel diploïd is. Als je maar 1 chromosoom van elk paar hebt, heb je een cel die haploïd is. Geslachtscellen (eicellen en zaadcellen) zijn haploïd.
Genotype en fenotype
De erfelijke informatie van iemand noemen we het genotype. Het fenotype is hoe je er van de buitenkant uitziet, of wat merkbaar is van je genotype. Dit ligt niet vast. Je fenotype kan veranderen door je omgeving. Je kan bijvoorbeeld ervoor kiezen om je haar blond te verven. Jouw fenotype verandert dan, je genotype niet.
(Ezelsbruggetje om te onthouden wat wat is: genotype heeft ‘gen’ erin, dit gaat dus over je DNA)
Voor elke eigenschap heb je een gen, je hebt bijvoorbeeld een gen dat codeert voor haarkleur, voor oogkleur, voor krullend of stijl haar, en nog veel meer. Een allel is een versie van het gen: je kan een allel hebben voor bruine ogen, of een allel voor blauwe ogen. Per gen heb je twee allelen, omdat chromosomen voorkomen in paren. Eén allel op het ene chromosoom (van je moeder), en één allel op het andere chromosoom (van je vader).
Dominant en recessief
Een allel kan dominant of recessief zijn, een dominant allel wordt aangegeven met een hoofdletter. – Als een allel dominant is, betekent dat dat slechts 1 van de 2 allelen dominant hoeft te zijn, om de dominante eigenschap in het fenotype te zien. Als een allel recessief is, betekent dat dat beide versies van het allel recessief moeten zijn, om de recessieve eigenschap in het fenotype te zien.
Als voorbeeld nemen we het gen voor oogkleur. B codeert voor bruine ogen, en b codeert voor blauwe ogen. Bruin is dominant over blauw. Iemand met genotype BB heeft dus als fenotype bruine ogen, en iemand met genotype Bb heeft ook als fenotype bruine ogen. (1 allel is genoeg voor een dominante eigenschap) Iemand met genotype bb heeft als fenotype blauwe ogen.
Je kan heterozygoot zijn voor een eigenschap of homozygoot. Heterozygoot betekent dat je 2 verschillende allelen hebt, dus bijvoorbeeld Bb. Homozygoot betekent dat je 2 dezelfde allelen hebt, dus bijvoorbeeld BB en bb.
Samenvatting:
De erfelijke informatie van iemand noemen we het genotype. Het fenotype is hoe je er van de buitenkant uitziet, of wat merkbaar is van je genotype. Dit ligt niet vast. Je fenotype kan veranderen door je omgeving.
Liever niet alleen chatten met een coach maar ook face-to-face contact? Geen probleem! Kijk hier naar de bijles mogelijkheden!
Andere bezoekers keken ook naar: DNA/RNA: wat is het en wat is het verschil?
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.