Wat zijn het gerundium en het gerundivum precies?

Hoe moet ik deze vormen vertalen?

Je kent vast de infinitivus al! Het gerundi(v)um is nog een manier om de infinitivus te gebruiken. Kijk maar eens naar de volgende voorbeeldzinnen:

1. Ik ga straks bowlen met de klas.
2. Ik vind bowlen enorm leuk.
3. Ik krijg altijd pijn in mijn vingers door het bowlen.

Zin 1 is een zin waarin de infinitivus wordt gebruikt zoals je gewend bent. In zin 2 wordt ‘ bowlen ’ echter zelfstandig gebruikt! Het is hier een lijdend voorwerp bij ‘ik vind … leuk’ . Bij zin 3 is het nog ingewikkelder: daar wordt de infinitivus gecombineerd met het voorzetsel door!

Er zijn twee vormen van dit gebruik van de infinitivus, namelijk het gerundium en het gerundivum . In dit artikel lees je hoe je deze vormen tegenkomt in het Latijn. Daarna kun je ze in jouw teksten ook vertalen!

Gerundium

Het gerundium is het zelfstandige gebruik van de infinitivus. Het rijtje gaat als volgt:

Er zijn nog drie dingen waar je op moet letten. Dan weet je alles over het gerundium!

1. Ten eerste zie je dat het gerundium alleen maar voorkomt in het onzijdig enkelvoud . Daarom is de nominativusvorm gelijk aan de accusativusvorm. Hier is wel een uitzondering op! Er is een extra gerundiumvorm in de accusativus, namelijk de volgende:

ad vocandum → om te roepen 2. Ten tweede merk je op dat het vormen van het gerundium gebeurt met de volgende formule: Stam + nd + uitgang bijvoeglijk naamwoord Bij werkwoorden van de i-stammen en mk-stammen (3e t/m 5e conjugatie) komt er nog een extra bindvocaal (de letter e ) tussen nd en de uitgang! Dit werkt zo: vincere → vinc + e + nd + i → vincendi 3. Tenslotte moet je weten dat als er bij het gerundium nog een lijdend voorwerp staat, je dit lijdend voorwerp ook mag vertalen met behulp van het woord ‘van’. Kijk maar: Libros legere amo. → Ik houd van het boeken lezen. → Ik houd van het lezen van boeken.

Gerundivum

Het gerundivum is het bijvoeglijke gebruik van een infinitivus. Deze heeft dus een vervoeging net zoals het bijvoeglijke naamwoord (zoals bonus)! De formule hiervoor is de volgende:

Stam + (bindvocaal) + nd + uitgang

De vervoeging werkt dus net zoals bij het gerundium. Let op dat in het gerundivum de nominativi en accusativi niet simpelweg als infinitivus opgeschreven worden, maar dat ze wél met deze formule vervoegd worden!

Letterlijk kunt je het gerundivum zo vertalen:

Vocandus → geroepen moetende worden / roepenswaardig

Het gerundivum komt op een aantal manieren voor. Laten we ze bij langs gaan!

Gerundium als bijvoeglijk naamwoord

In de zin “Vocandus est” is het gerundivum als bijvoeglijk naamwoord gebruikt. Dit kun je zo vertalen:

Hij is geroepen → moetende worden → Hij moet geroepen worden → Hij is roepenswaardig

Als er ook staat door wie of wat de persoon geroepen moet worden, dan staat dat niet in de ablativus, maar in de dativus ! Dat heet de dativus auctoris .

Net zoals een bijvoeglijk naamwoord kun je het ook zelfstandig opschrijven.

Bona → de goede dingen

Agenda → de dingen die gedaan moeten worden

Dominant gerundivum

Dit gerundivum komt voor in de genitivus, dativus en ablativus. Ook staat hij soms in de accusativus, maar dan staat er altijd ad bij! Bij de genitivus, de dativus en bij ad

• accusativus vertaal je het gerundivum met ‘om te …’ . Soms wordt het woord de + ablativus gebruikt. Dan vertaal je het gerundivum ook met ‘om te …’. Verder vertaal je bij de ablativus het gerundivum met ‘door te …’. Hier zijn een paar voorbeelden:

Ad linguam discendam condoceo → Ik oefen om de taal te leren

Apta linguae latinae docendo est → Zij is geschikt om de Latijnse taal te doceren

De exercitatione agenda disco → Ik leer door de oefening te maken

Ezelsbruggetje

Je kunt het gerundium en gerundivum uit elkaar houden met het volgende ezelsbruggetje:

Bij V oeglijk = Gerundi V um

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Wat is een naamval en welke naamvallen zijn er?

Overzicht van modussen

Wat is de ablativus absolutus?