Overzicht van modussen
In het Latijn maken we onderscheid tussen zogenaamde modi of modussen.
Dit zijn de Latijnse vormen van het Nederlandse grammaticaonderdeel wijs.
Er zijn er vijf, namelijk de indicativus , de imperativus , de infinitivus , de coniunctivus en het participium . We gaan ze allemaal bij langs.
De indicativus
De indicativus wordt gebruikt voor de gewone, dagelijkse taal, zoals ik leer, ik . Het is in het Nederlands de aantonende wijs. In de Mr. Chadd Academy staat de indicativus beschreven in de stukjes over praesens en imperfectum en over perfectum en plusquamperfectum.
Omdat de indicativus verreweg de meest gebruikte Latijnse modus is, staan in onze andere artikelen over werkwoorden alle vormen in de indicativus (net zoals in het woordenboek). De vormen van de andere modussen vind je in hun eigen artikelen!
De imperativus is in het Nederlands de gebiedende wijs . Het kan een verzoek, een bevel, een wens of een advies geven. Voorbeelden hiervan zijn “loop door” of “help mij”. In het meervoud kun je een ‘t’ achter het werkwoord zetten: “komt dat (allen) zien!” Dit is een beetje oud-Nederlands en hoef je niet te gebruiken (maar het is wel cool als je dat op je toets kan laten zien 😉).
Klik op de tussenkop om meer te leren over de imperativus!
De infinitivus
Deze vorm heet in het Nederlands de onbepaalde wijs . Je gebruikt het nooit als persoonsvorm, maar het is de vorm van het volledige werkwoord: “(te) lopen” of “(te) werken”. Je zult het in combinatie met andere werkwoorden vaak tegenkomen, bijvoorbeeld zo: ‘Ik houd van leren ’ .
De infinitivus herken je in het Latijn meestal aan dat de vorm eindigt op -re in de tegenwoordige tijd en -isse in de verleden tijd. Er is ook een toekomstige (futurum) vorm die door het participium futurum actief (pfa) wordt gevormd. Bijvoorbeeld: portaturus esse; te zullen meenemen.
En er zijn ook passieve vormen. Het preasens passivum infinitief is te herkennen aan een uitgang op -ri, zoals bijvoorbeeld “videri” (te worden gezien). Uitzondering hierop zijn de werkwoorden uit de medeklinkerstam: deze hebben als passief infinitief een uitgang op -i.
Het perfectum passivi infinitief wordt gevormd door het participium perfectum passief (ppp), zoals bijvoorbeeld in “portatus esse” (mee te zijn genomen).
Klik op de tussenkop om meer te leren over de infinitivus!
De coniunctivus
Veruit de meest gevreesde modus in het Latijn is wat men in het Nederlands de aanvoegende wijs noemt. Dit is de coniunctivus.
De modus wordt onder andere gebruikt voor aarzelingen, vervulbare wensen, onvervulbare wensen, mogelijkheden en aansporingen. Een goed voorbeeld in het Nederlands van deze modus is “leve de koning”, waarbij ‘leve’ dus een aantonende wijs is. Vaak wordt de coniunctivus in de tegenwoordige tijd vertaald met het woord ‘moge’: “moge hij een voorspoedige reis hebben.”
Klik op de tussenkop om meer te leren over de coniunctivus!
Als laatste is er het deelwoord , oftewel het participium . Deze wordt net zoals de infinitivus nooit als persoonsvorm gebruikt, maar juist op andere manieren. Meestal geeft het participium informatie over een bepaald deel van een zin. Zo kun je het bijvoorbeeld als bijvoeglijk naamwoord gebruiken:
‘Discipulus vocatus ad magistrum venit.’ – De geroepen leerling komt naar de docent.
Wil je weten op welke manieren het participium nog meer wordt gebruikt? Klik dan op de tussenkop!
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Wat is het verschil tussen actief en passief
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.