Wil jij een samenvatting van het onderwerp Rechtsstaat van Maatschappijleer?

Mr. Chadd heeft hem voor je, lees snel verder!

In deze samenvatting:

Hoofdstuk 1: Idee en oorsprong van de rechtsstaat

– 1.1 Wat is een rechtsstaat?

– 1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?

– 1.3 De eerste rechtsstaten.

Hoofdstuk 1 Idee en oorsprong van de rechtsstaat

1.1 Wat is een rechtsstaat?

Een rechtsstaat is een staat waarin burgers met grondrechten beschermd worden tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.

Het tegenovergestelde is een totalitaire staat , waarin de staat doordringt tot in het persoonlijke leven van burgers en bepaalt wat ze mogen doen . Een totalitaire staat is ook vaak een politiestaat , waar door een geheime politie de sociale, economische en politieke macht van leiders gehandhaafd wordt.

Nederland wordt gezien als een sociale rechtsstaat: er zijn wetten en voorzieningen geregeld door de overheid om de welvaart en het welzijn van burgers te beschermen en te bevorderen.

Doordat er veel sociale cohesieen vrede is in een rechtsstaat, bestaat er ook een grote mate van vertrouwen en “wederkerigheid” (= voor wat hoort wat). Deze relatie is niet alleen tussen burgers zelf, maar ook tussen burgers en de staat. Hierdoor ontstaat rechtszekerheid: burgers volgen de wet en er ontstaat zekerheid.

Zo werkt de app

• Download nu

1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?

Tot de 18e eeuw lag veel macht in Europese staten bij alleenheersende koningen. Vanaf de tweede helft van de 18e eeuw kwam de bevolking hier langzaam maar zeker tegen in verzet. Dit kwam mede door de Verlichting: mensen gingen kritisch nadenken en nieuwe wereldbeelden konden makkelijk verspreid worden dankzij de uitvinding van de drukpers. Hierdoor zag men langzaam maar zeker in dat koningen verantwoordelijk waren voor oorlogen, armoede e.d.. Burgers en wetenschappers geloofden vanaf de verlichting in rationalisme (rede): de kracht van nadenken en je verstand gebruiken. Vrijheid was hiervoor essentieel.

Sommige filosofen pleitten voor een sociaal contract om de ongelijkheid tussen mensen te beperken, een contract waarin mensen tot afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven.

In dit contract lag ook een rol weggelegd voor de staat. Hun eerste taak was om burgers en hun eigendommen te beschermen. Hiervoor kreeg de staat een geweldsmonopolie.

In de ogen van de filosofen uit de Verlichting waren er vier grondbeginselen van de rechtsstaat:

1. Grondrecht

   alle mensen zijn gelijk en moeten in vrijheid kunnen leven.

2. Soevereiniteits- en democratiebeginsel

   burgers sluiten een gezamenlijk vredesakkoord, het sociaal contract.

3. Legaliteitsbeginsel . De staat moet zich aan de wetten blijven houden.
4. Trias politica . De macht van de staat is in drieën gescheiden en zo beschermd.

1.3 De eerste rechtsstaten

Amerika was een van de eerste rechtsstaten ter wereld. In 1776 werd de Amerikaanse constitutie (grondwet) gevormd, bestaande uit de Onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de Bill of Rights .

Frankrijk volgde in 1789 met de Franse Revolutie . Die resulteerde uiteindelijk in de Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger (1791), waarin de bevolking nieuwe rechten kreeg. Uiteindelijk had dit nauwelijks effect. Eerst was er Napoleon als dictator (1799-1815) en daarna werd alles weer het oude: er was veel macht voor de koning, de adel en de Kerk.

Is er toch nog iets niet helemaal duidelijk? Of heb je een vraag voor een ander vak? Chat dan met een van de coaches van Mr. Chadd, zij helpen je graag!

Upload je eigen samenvatting!