Verificatie en falsificatie: wat is het verschil?

Als een theorie of idee wetenschappelijk is zou je kunnen zeggen dat het objectiever is dan bijvoorbeeld een mening over de smaak van een appel.

Wat zijn de criteria waarmee we kunnen beoordelen of een theorie wetenschappelijk is of niet? Mr. Chadd legt het voor je uit.

Verificatie en falsificatie

Falsificatie betekent dat het mogelijk is om tegenbewijs te vinden voor een bepaalde theorie. De stelling “alle honden hebben een staart” is dus falsifieerbaar, want als je een hond vindt zonder staart, dan is de stelling niet meer waar. Verificatie betekent dat een theorie bevestigd is en dat hij dus waar is. Volgens sommige filosofen, zoals Karl Popper, geloven niet dat theorieën ooit geverifieerd kunnen worden.

Karl Popper en falsificatie

Binnen de wetenschapsfilosofie zijn er veel filosofen die hebben nagedacht over wat het precies betekent om een theorie als wetenschappelijk te bestempelen. Relatief recentelijk kwam Karl Popper met het idee van falsifieerbaarheid. Falsificatie houdt in dat er situatie aantoont dat een theorie niet klopt. Volgens Popper is een theorie alleen wetenschappelijk als het in principe mogelijk is te weerleggen. Na het reizen langs meren in Nederland zou je bijvoorbeeld kunnen komen met de theorie dat alle zwanen wit zijn, want dat is de enige kleur zwaan die je tegen bent gekomen. Iedere keer als je langs een witte zwaan loopt zou dit je theorie verifiëren, het bevestigt de theorie. Dit is een wetenschappelijke theorie volgens Popper, want er is ook een optie dat je ooit een andere kleur zwaan tegenkomt en dat zou aantonen dat de theorie niet klopt. De hypothese is dus te verifiëren en te falsificeren.

Juist de optie tot falsificatie maakt het een wetenschappelijke theorie volgens Popper. Heel veel theorieën zijn namelijk redelijk gemakkelijk te verifiëren, maar heel lastig of onmogelijk te falsificeren. Een voorbeeld dat Popper gebruikt is het bestaan van een god. Bepaalde gebeurtenissen kunnen worden gerelateerd aan de goedheid van God. Dat zou aantonen dat het idee van de goedheid en het bestaan van een god inderdaad klopt. Door de aard van het concept van een god, een wezen dat niet waarneembaar is door mensen, kan het nooit aangetoond worden dat het niet zo is. Deze theorie is dus niet falsifieerbaar en ook niet wetenschappelijk.

Zo werkt de app

• Download nu

Knelpunten

Zo lijkt het een redelijk simpel onderscheidt, maar in de praktijk is dit vaak lastiger. Veel theorieën bestaan namelijk niet op zichzelf, maar zijn afhankelijk van andere concepten. Als er wordt aangetoond dat een vliegtuig niet kan blijven vliegen, dan is het misschien niet mogelijk om aan te tonen of het aan de vorm van de vleugels ligt of aan de lucht er omheen. Soms kan een ander experiment dit onderscheid wel maken, maar bij complexe theorieën kan dit soms niet.

Een ander gevolg van dit criteria is dat alle theorieën nooit volledig bewezen kunnen worden en dus voor altijd een hypothese blijven. Een experiment kan een miljoen keer aantonen dat de theorie klopt, maar omdat er altijd de optie is dat het in de toekomst één keer niet werkt zal het nooit een feit worden.

Oefenvraag, test jezelf!

Zou de volgende theorie volgens Popper een wetenschappelijke theorie zijn: “Alle cirkels zijn rond”?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Logica

Paradigma’s

Plato