Ethiek: wat is goed en fout?
Ethiek: wat is goed en fout?
Ethiek gaat om de vraag wat er goed is en wat fout.
Filosofen hebben hier veel verschillende theorieën over, die allemaal voor- en nadelen hebben. Wat zijn de belangrijkste theorieën en hoe werken die?
Plichtsethiek
Plichtsethiek of deontologie kijkt naar wat iemands bedoeling of intentie is van een bepaalde actie. Het kan dan zelfs zo zijn dat een actie als goed wordt gezien, terwijl het slechte gevolgen heeft. Als je bijvoorbeeld een broodje pindakaas voor iemand maakt met goede bedoelingen, dan wordt dat door de plichtsethiek gezien als een goede actie, zelfs als diegene allergisch voor pinda’s blijkt te zijn.
De bekendste filosoof die de plichtsethiek volgde was Immanuel Kant. Hij ontwikkelde het ‘categorische imperatief’. Dit zijn regels die iedereen kan volgen om goed te leven. De bekendste regel is:
‘Handel altijd op een manier waarvan je kan willen dat het een algemene wet wordt.’
Een voorbeeld van de eerste regel is het nakomen van je beloftes. Als je je belofte een keer niet nakomt, dan moet je volgens Kant bedenken of je in een wereld wil leven waarin iedereen zich zo gedraagt als jij. Als niemand meer zijn beloftes zou nakomen, dan zouden beloftes niets meer betekenen. Omdat niemand in zo’n wereld zou willen leven, is het nakomen van je beloftes dus het goede om te doen.
Gevolgenethiek
Gevolgenethiek of consequentialisme kijkt naar de gevolgen van iemands acties om te bepalen of het een goede actie is. Hierbij maakt het niet uit of iemand ook de juiste intenties heeft. Stel dat je iemands banden lek zou steken, omdat je wil dat diegene te laat komt. Misschien komt diegene nu toevallig niet in een auto-ongeluk terecht, omdat hij later vertrokken is. Dit zou gevolgenethiek zien als een goede actie, al waren je bedoelingen slecht.
De grootste theorie in de gevolgenethiek is het utilitarisme, ontwikkeld door David Hume en Jeremy Bentham. Deze theorie zegt dat we altijd moeten streven naar het grootste geluk voor het grootste aantal mensen. Stel dat je voor jezelf een ijsje wil kopen en jij daar heel blij van wordt, maar je zusje verdrietig omdat zij geen ijsje krijgt. Als je voor haar ook een ijsje zou kopen, dan ben jij nog steeds best blij en je zusje heel blij. Dat zou in dit geval dan de juiste actie zijn volgens het utilitarisme
Zo werkt de app
Deugdethiek
De derde stroming in de ethiek is de deugdethiek. Deze is ontwikkeld door Aristoteles, die zegt dat het karakter van iemand belangrijk is om te bepalen of iets goed of slecht is. Er zijn geen duidelijke regels die bepalen of een actie goed of slecht is, maar de deugdethiek heeft bepaalde deugden die mensen die goed leven hebben. Aristoteles vond dat iedereen van elke deugd niet te veel en niet te weinig moet hebben, maar precies in het midden moet zitten. Moedig zijn is bijvoorbeeld goed, maar als je te weinig moed hebt, ben je laf en als je te veel hebt, dan ben je roekeloos. De vier belangrijkste deugden van de deugdethiek zijn: wijsheid, rechtvaardigheid, moed en zelfbeheersing.
Test jezelf eens met deze oefenvraag:
Kun je zelf voor- en nadelen bedenken van plichtsethiek, gevolgenethiek en deugdethiek?
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.