Wat gebeurt er als je verschillende stoffen samenbrengt?

In dit artikel leggen we eerst uit wat de verschillende termen voor Scheikundig mixen zijn: mengsels, oplossingen, emulsies en suspensies. Daarna gaan we in op de verschillen.

Mengsels, oplossingen, emulsies en suspensies: allemaal termen die je in de scheikunde tegen kunt komen als we het hebben over stoffen die zijn samengebracht. Maar wat is het, en wat zijn de verschillen?

Bij het samenbrengen van twee stoffen kunnen er twee dingen gebeuren.

De eerste optie is dat er een scheikundige reactie plaatsvinden, waarbij nieuwe stoffen ontstaan. Een voorbeeld hiervan is het verbranden van methaan. De stoffen methaan en zuurstof worden bij elkaar gebracht, en hieruit ontstaan de twee nieuwe stoffen koolstofdioxide en water.

De andere mogelijkheid wanneer twee stoffen bij elkaar worden gebracht is dat er een mengsel ontstaat. Hierbij ontstaan er dus geen andere stoffen. Afhankelijk van welke stoffen (en de fase waarin de stof zich bevindt, zie andere FAQ voor uitleg over stoffasen) er bij elkaar worden gebracht, kan er een oplossing, suspensie, emulsie of overig mengsel ontstaan. Ook kan er schuim, nevel of rook gevormd worden. Hieronder zal per mengsel een beschrijving gegeven worden.

Oplossingen

Een oplossing kan bestaan uit stoffen die in verschillende fasen zijn. Het kan bijvoorbeeld een vaste stof in vloeistof zijn, vloeistof in vloeistof, gas in vloeistof of gas in gas. Het ziet er meestal helder uit, maar soms is het gekleurd. Een oplossing bestaat dus uit hele kleine losse deeltjes (moleculen), soms zelfs zo klein als ionen (elektrisch geladen deeltjes), in een vloeistof. Voorbeelden waarin moleculen zijn opgelost in een vloeistof zijn bijvoorbeeld appelsap, koffie/thee, wijn/bier of ammonia (ammoniakgas in water). Een voorbeeld van een oplossing bestaande uit ionen en vloeistof is bijvoorbeeld keukenzout in water: het keukenzout (NaCl) valt in het water uiteen in de ionen Na⁺ en Cl^–.

Suspensies

Een suspensie bestaat uit een vaste stof in een vloeistof. Kleine, niet opgeloste, vaste deeltjes zweven als het ware in een vloeistof. Hierdoor valt het licht niet mooi door de vloeistof, waardoor een suspensie er troebel of gekleurd uitziet. Een voorbeeld is sinaasappelsap, verf of kalkpoeder in water (kalkwater). Als een suspensie lang stilstaat, zoals een pak sinaasappelsap, zakken de vaste deeltjes naar de bodem, waardoor je eerst goed moet schudden om de vaste deeltjes weer goed over de vloeistof te verdelen.

• Ja, ik wil de app

Emulsies

Een emulsie bestaat uit twee vloeistoffen die niet in elkaar kunnen oplossen. De kleur is dus troebel of gekleurd. Een bekend voorbeeld is olie en water. Je zal zien dat de olie op het water zal drijven. Om dit tegen te gaan, zoals bij boter of mayonaise (ook emulsies), kan er een emulgator toegevoegd worden. Dat is een hulpstof die ervoor zorgt dat de vloeistoffen toch beter in elkaar oplossen.

Overige mengels

Een overig mengsel bestaat uit twee of meer vaste stoffen die met elkaar gemengd worden. Denk bijvoorbeeld aan een mengsel van kaneel en suiker, of zand, wat bestaat uit heel veel verschillende stukjes steen.

Schuim

We spreken van schuim wanneer gasbelletjes in een vloeistof zijn ingesloten. Een goed voorbeeld is slagroom of de schuimkraag op een biertje.

Nevel

We spreken van nevel wanneer kleine druppeltjes vloeistof is ingesloten in een gas. Haarlak en mist zijn bekende voorbeelden.

Rook

Rook is een vaste stof in een gas, zoals de rookontwikkeling bij een brand. Onvolledig verbrande fijne vaste deeltjes vermengen zich met de lucht, waardoor je de rook kan zien. Er kunnen zelfs zo veel kleine deeltjes in de lucht vermengd zitten, dat je er niet doorheen kan kijken.

Samenvatting:

Een mengsel ontstaat wanneer twee stoffen bij elkaar worden gebracht, maar er ontstaat geen andere stof. Een oplossing bestaat uit stoffen die in verschillende fasen zijn. Een suspensie bestaat uit een vaste stof in een vloeistof. Een emulsie bestaat uit twee vloeistoffen die niet in elkaar kunnen oplossen.

Zijn de verschillen nog niet helemaal duidelijk? Dan kunnen bijlessen jou goed helpen! Klik hier!

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Wat is oplosbaarheid en waar hangt dit vanaf?

Hydrofiel en hydrofoob

Scheidingsmethoden: wat zijn het en welke scheidingsmethoden zijn er?