Drogredenen, dat hoeft toch niemand te leren? Of toch wel? Hier leggen we je uit wat een drogreden is!

Een drogreden is een foutief argument. Vaak lijken drogredenen aannemelijk, maar dat zijn ze niet. Een drogreden kan een fout argument zijn omdat een argumentatieschema niet goed gebruikt wordt of doordat er een discussieregel wordt overtreden. Wanneer men voortbouwt op foutieve argumenten is er sprake van een drogredenering. Een voorbeeld van een drogredenering is ‘Mijn oma dronk elke dag wijn en zij is 100 geworden, dus alcohol is helemaal niet gevaarlijk’. In dit argument wordt een overhaaste generalisatie gemaakt. Er wordt gesteld dat omdat oma oud is geworden, ondanks het drinken van veel alcohol, dit voor iedereen zou gelden. Dit is echter niet het geval, waardoor het argument foutief is en dus een drogreden.

Er zijn verschillende soorten drogredenen. Hieronder leggen we elke soort uit, met betekenis en voorbeelden.

1. Onjuiste oorzaak-gevolg relatie.

Bij drogredenen die onder deze soort vallen wordt een oorzaak-gevolg relatie gebruikt, terwijl die er niet is. Bijvoorbeeld: ‘Nu ik een nieuwe fiets heb hoef ik nooit voor een stoplicht te wachten’. Er is geen oorzaak-gevolg relatie tussen het hebben van een nieuwe fiets en of een stoplicht wat op groen staat.

2. Verkeerde vergelijking.

Bij drogredenen met een verkeerde vergelijking is er sprake van twee zaken die ten onrechte met elkaar worden vergeleken. Bijvoorbeeld: ‘Ik vind dat we echt niet naar gym hoeven, we bewegen toch al als we naar school fietsen?’. In deze drogreden worden gym en naar school fietsen met elkaar vergeleken. Dit is niet correct. Fietsen en gymmen zijn beide fyieke activiteit maar bij gym leer je verschillende sporten kennen, de spelregels van verschillende sporten en leer je bijvoorbeeld ook samenwerken in een team. Dit is bij naar school fietsen niet het geval. Daarom is er sprake van een verkeerde vergelijking en dus is het argument een drogreden.

3. Overhaaste generalisatie

Drogredenen met een overhaaste generalisatie wordt op grond van één voorval een conclusie getrokken die voor alle voorvallen geldt. Een voorbeeld van een overhaaste generalisatie is:‘Je kunt best verrotte vis eten, mijn nicht deed dat ook en die werd er niet ziek van’. De overhaaste generalisatie in deze drogreden is dat als één persoon niet ziek wordt van het eten van verrotte vis, dit voor iedereen geldt. Het is echter niet waar dat niemand die verrotte vis eet daar ziek van wordt dus is dit argument een drogreden.

4. Cirkelredenering

Een cirkelredenering houdt in dat het standpunt herhaald wordt, maar dan anders geformuleerd. Een voorbeeld: ‘Ik vind Piet niet aardig want ik mag hem niet’. Het standpunt ‘Ik mag Piet niet’ wordt ondersteund met het argument ‘Ik mag hem niet’. Dit is tweemaal hetzelfde, daarom is dit een cirkelredenering en daarmee een foutief argument.

5. Persoonlijke aanval

Bij een persoonlijke aanval wordt er niet op de bal, maar op de persoon gespeeld. Een voorbeeld van een persoonlijke aanval als drogreden is: ‘Als je tegen Zwarte Piet bent, dan ben je geen echte Nederlander’. Dit argument valt iemand aan op zijn mening en is daarom een drogreden.

6. Ontduiken van de bewijslast

Bij het ontduiken van de bewijslast wordt de tegenpartij geacht het tegendeel te bewijzen, bijvoorbeeld: ‘Dat hoef ik toch niet te bewijzen, dat ís gewoon zo’.

7. Vertekenen van een standpunt

Drogredenen waarbij een standpunt vertekend wordt kenmerken zich doordat de tegenpartij woorden in de mond worden gelegd waarvan de onjuistheid moeilijk te bewijzen is. Een voorbeeld hiervan: ‘Ga jij niet mee winkelen? Dus je gaat je lekker zitten vervelen?’. Hierbij wordt gesteld dat de tegenpartij zich gaat vervelen omdat hij niet mee gaat winkelen, terwijl dit helemaal niet zo hoeft te zijn.

• Nu downloaden

8. Bespelen van het publiek

Het bespelen van het publiek gebeurt als er zaken worden beweerd waar niemand makkelijk tegenin kan gaan. Een voorbeeld daarvan is ‘Je bent toch niet goed bij je hoofd als je in de regen buiten gaat spelen?’. Niemand zal toegeven dat het een goed idee is om in de regen buiten te gaan spelen, daarmee wordt het publiek bespeeld.

9. Onjuist beroep op autoriteit

Drogredenen waarbij een onjuist beroep op autoriteit wordt gedaan, kenmerken zich doordat er een bekend persoon wordt aangehaald, maar die persoon hoeft helemaal niets van de zaak af te weten. Ook kan een bekend persoon belang hebben bij de zaak, bijvoorbeeld: ‘Wij van Wc-Eend raden Wc-Eend aan’ of ‘Messi staat in de reclame van Lays, dus dan zal de chips wel lekker zijn’.

10. Overdrijven van voor- of nadelen

Bij zulke drogredenen worden de voordelen of nadelen van een zaak extra positief of negatief neergezet. Een voorbeeld van drogredenen met overdreven voor- of nadelen is: ‘Als jij je kamer nou eens opruimt dan ben je nooit meer je sokken kwijt en kan je ’s ochtends een kwartier langer uitslapen’. In deze drogreden wordt gesteld dat als je kamer netjes is, je nooit meer je sokken kwijt bent. Dat is natuurlijk niet waar, net zoals dat je daardoor niet altijd een kwartier langer in je bed kan blijven liggen.

11. Vals dilemma

Bij een vals dilemma doet men voorkomen alsof er gekozen kan worden uit twee mogelijkheden, terwijl er veel meer dan die twee zijn, bijvoorbeeld: ‘Als jij niet naar Spanje op vakantie wil, dan gaan we gewoon helemaal niet op vakantie’. Het valse dilemma in deze drogreden is dat er meer opties bestaan dan op vakantie naar Spanje of thuisblijven.

12. Onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap

Bij een onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap worden bepaalde eigenschappen overdreven terwijl andere relevante kenmerken of eigenschappen worden genegeerd. Een voorbeeld van een drogreden op basis van een onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap is: ‘Dat meisje heeft weer haar haar hetzelfde, ze zal wel niet creatief zijn. In deze drogreden wordt gesteld dat als je je haar regelmatig hetzelfde hebt, je dan niet creatief bent.

Samenvattend:

Een drogreden is een foutief argument. Vaak lijken drogredenen aannemelijk, maar dat zijn ze niet. Er zijn verschillende soorten van drogredenen die vaak worden gebruikt in discussies.

Wil je oefenen met het herkennen van drogredenen? Maak dan de onderstaande oefening. Vul per drogreden in wat voor soort drogreden het is.

1. Wat weet jij nou van gezondheid, je bent zelf veel te dik!
2. Iedereen weet toch dat motorrijden levensgevaarlijk is.
3. Fietsers zouden echt een helm moeten dragen, scooterrijders moeten dat ook.

Dat waren een hoop drogredenen op een rijtje? Heb jij het overzicht nog? Onze coaches helpen je graag verder in 1-op-1 bijlessen !

Andere bezoekers keken ook naar: Inversie

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Stijlfiguren

Argumentatiestructuur maken

Synoniemen