Letterlijk betekent Renaissance dan ook ‘wedergeboorte’, men ging op een nieuwe manier naar de wereld kijken.

Op die manier ontstond er ook conflict, want de kerk deelde dit nieuwe wereldbeeld niet.

Hoe is deze Renaissance precies ontstaan? Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen tijdens de Renaissance? Mr. Chadd legt het je uit!

Oorzaken van de Renaissance

Tegenwoordig zien we de Middeleeuwen als de periode tussen 500 en 1500 na Christus. De Renaissance kwam in de periode 1500-1600 helemaal tot zijn recht, maar was al ongeveer 100 tot 150 jaar daarvoor ontstaan in Italië. In Italië waren zelfstandige stadstaten zoals Florence en Venetië rijk geworden door handel met het Midden-Oosten tijdens de Kruistochten.

Naast rijkdommen kwam er ook veel kennis uit deze gebieden, waar de wetenschap verder ontwikkeld was dan in het middeleeuwse Europa. Bovendien kwamen er na de val het van Oost Romeinse Rijk (1453) allerlei geleerden uit Byzantium naar Italië. Er kwam een nieuwe interesse in de kennis van het verleden: boeken, maar ook de kunst werd weer belangrijker. In de zelfstandige steden in Italië was men rijk genoeg te investeren in kunstenaars en wetenschappers. Een mooi leven (‘carpe diem’: pluk de dag) werd belangrijker dan je leven lang sober leven om je voor te bereiden op het hiernamaals (‘memento mori’: gedenk dat je sterfelijk bent). Vanuit Italië verspreidde de Renaissance zich langzaam maar zeker door Europa, mede dankzij de handelscontacten die de Italianen hadden in bijvoorbeeld Vlaanderen en de uitvinding van de boekdrukkunst.

Zo werkt de app

• Download nu

Het leven tijdens de Renaissance

Deze nieuwe belangstelling in kunst, wetenschap en rijkdom zorgde ervoor dat de individuele mens weer belangrijker werd dan tijdens de Middeleeuwen, waarin het leven vooral diende als voorbereiding op de dood. De mensen tijdens de Renaissance noemden zichzelf dan ook de humanisten ; het Engelse woord voor mens (human) zit hier al in verborgen. Men ging er vanuit dat de mens tot veel meer in staat was dan alleen een sober leven leiden en probeerde nu een ‘homo universalis’ te worden. Dat was iemand die van alle markten thuis was: veel kennis, uitmuntend in de architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst. Bekende voorbeelden zijn Michelangelo en Leonardo da Vinci. In hun kunst zie je terug dat de mens bij hen centraal kwam te staan.

Humanisten zetten zich op meerdere manieren af tegen de kerk. Tijdens het bestuderen van oude vertalingen van de eerste versies van de Bijbel zagen zij dat de kerk bepaalde zaken uit de Bijbel, bijvoorbeeld over de positie van de paus en Maria, vrij had vertaald. Humanisten waren het hierdoor niet eens met de manier waarop de kerk werd geleid. Ook door middel van wetenschap ontdekten zij zaken die niet overeenkwamen met de visie van de kerk. Zij ontdekten dat de aarde en de planeten om de zon draaiden, in plaats van andersom. Al deze kritiek zou het begin vormen van de Reformatie binnen de kerk.

Gevolgen van de Renaissance

Naast het tot stand brengen van de Reformatie heeft de Renaissance een grote invloed gehad op de wetenschap, kunst en architectuur van nu. Ook de omslag waarin de mens centraal kwam te staan heeft er uiteindelijk toe geleid dat men steeds meer na ging denken over de individuele rechten en plichten van de mens, wat weer een basis heeft gelegd voor de ideeën van de Verlichting enkele eeuwen na de Renaissance. Ook de ontdekkingsreizen van bijvoorbeeld Columbus zouden nooit hebben plaatsgevonden zonder de Renaissance. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe apparatuur waardoor men beter posities op zee kon bepalen, maar ook aan de nieuwe manier van denken, waarbij mensen letterlijk en figuurlijk weer bezig waren met het verbreden van hun horizon.

Oefenvraag

Italië was het land waar de Paus woonde. Toch was dit ook het land waar de Renaissance tot stand kwam. Hoe kon dit gebeuren?

Antwoord: In Italië waren enkele stadstaten erg zelfstandig geworden door de rijkdommen die zij hadden verworven tijdens handel met het Midden-Oosten die was ontstaan tijdens de Kruistochten. Hierdoor waren zij zo zelfstandig dat zij niet langer sterk door de Paus werden beïnvloed. Men was hierdoor rijk genoeg geworden om te kunnen investeren in kunst en wetenschap; kunstenaars en wetenschappers konden naar Italië toe worden gehaald.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

De verlichting

Het humanisme

Wetenschappelijke revolutie