Vanaf de jaren ‘50 van de vorige eeuw zien we in Nederland de opkomst van verschillende jeugdculturen zoals nozems, hippies en provo’s.

Wat bedoelen we eigenlijk met een ‘jeugdcultuur’? Is elke groep jongeren een jeugdcultuur of is er meer aan de hand?

Waarom ontstonden jeugdculturen in die tijd? In dit artikel leggen we het je uit!

Het ontstaan van jeugdculturen

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een grote geboortegolf; er werden in een korte tijd veel kinderen geboren. Tegenwoordig noemen we dit ‘babyboomers’, maar vroeger waren dit de opstandige jongeren van hun tijd. Voor de oorlog was het gebruikelijk dat je ouders je grote voorbeeld waren, en leefde men volgens de strakke regels van de verzuiling . Na de oorlog werden de zuilen, zeker onder de jongeren, steeds minder belangrijk. Ook was er sprake van ontkerkelijking: jongeren gingen minder naar de kerk.

Omdat het goed ging met de economie van Nederland hadden de jongeren meer te besteden en hadden zij meer invloed. Ze trokken zich niet meer op aan het ouderlijk gezag, maar aan leeftijdsgenoten. Deze leeftijdsgenoten en hoe zij leefden werden belangrijker voor de opvoeding en de ontwikkeling van de identiteit van de jongeren dan de ouders, zoals dat vroeger nog wel het geval was.

Een zo’n groep jongeren met dezelfde normen en waarden noemen we een jeugdcultuur. Naast normen en waarden deelden zij ook hun muzieksmaak, hoe zij zich kleedden en hun uiterlijke vertoon (denk aan kapsels en make-up). Op deze manier konden zij zich ook afzetten tegen de oudere generatie. Zij luisterden bijvoorbeeld rockmuziek die hun ouders niet konden waarderen. Een jeugdcultuur is op die manier te onderscheiden van ‘gewoon’ een groep jongeren: zij hadden hun eigen regels, zowel qua uiterlijk als qua innerlijk.

Bekende jeugdculturen

Eén van de eerste bekende jeugdculturen waren de nozems . Deze groep ontstond rond 1955, kort nadat Rockmuziek populair was geworden in Amerika en ook naar Europa was overgewaaid. Zij droegen vaak leren jasjes en spijkerbroeken en hadden hun haar in een vetkuif. Zij gingen vaak op confronterende wijze in tegen het gezag. Door ouderen werden zij dan ook gezien als opstandige en agressieve jongeren. Vaak hadden nozems ook een brommer, nozems op een brommer werden ook wel brozem genoemd.

Een andere jeugdcultuur die wereldwijd bekend is geworden waren de hippies . Deze jeugdcultuur is rechtstreeks overgewaaid uit Amerika gedurende de jaren ‘60. Ook zij zetten zich af tegen de burgerlijke regels van hun ouders. Zij beleefden hun individuele vrijheid met felgekleurde kleding (flowerpower), baarden, lange haren en veel drugsgebruik. Ook staan zij bekend om hun slogan ‘Make love, not war’. Ze waren voor vrije seks voor het huwelijk en protesteerden tegen oorlog in de wereld, bijvoorbeeld de Vietnamoorlog en de Koude Oorlog. Hun muziek bestond vaak uit protestliederen. Zij hadden zelfs hun typische vervoersmiddelen: met hippiebusjes trokken zij vaak met hun vriendengroep het land door!

Zo werkt de app

• Probeer nu

Een andere bekende groep uit Nederland in de jaren ‘ 60 waren de provo’s . Qua ideeën borduurden zij voort op het anti-autoritaire van de nozems, maar zij gingen hierbij ook de (geweldloze) strijd aan met de politie en de regering. Dit deden zij bijvoorbeeld door middel van ludieke acties en protesten. Vaak werden er bij zulke acties provo’s gearresteerd door de politie, wat zorgde voor meer verzet vanuit de provo’s. De provo’s hebben met hun manier van protesteren de basis gelegd voor later verzet van bijvoorbeeld milieubewegingen of groepen die streden voor meer emancipatie.

Gedurende de jaren daarna zijn er nog vele jeugdculturen geweest die soms nog steeds actief zijn in Nederland. In veel gevallen kun je ze herkennen aan hun gedeelde muzieksmaak en de manier van leven die daar bij hoort. Denk bijvoorbeeld aan metalheads, punkers, house en gothics.

Oefenvraag

Waarom ontstonden al deze jeugdculturen nu juist in de jaren ‘50?

Antwoord: dankzij de babyboom na de WOII waren er veel kinderen geboren. Zij zaten midden in de ontkerkelijking en ontzuiling, en verkregen hun identiteit niet langer van hun ouders en de leefomgeving van de ouders, maar van hun leeftijdsgenoten en hun normen en waarden.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

De sociale kwestie

Eerste Feministische Golf

Geschiedenis leren: hoe doe je dat het slimst?