Fabrieken, tegenwoordig zijn ze niet meer weg te denken bij alles wat we door de dag heen gebruiken. Toch is het niet altijd zo geweest. Tot aan de Industriële Revolutie moest alles met de hand gemaakt worden.

Maar wat hield dit precies in? Zie het hier!

De Industriële Revolutie geeft de overgang van handwerk naar machines aan. Vroeger werd alles met de hand gemaakt. Er bestonden bijvoorbeeld geen elektriciteit of machines. In de 18e eeuw begon in Engeland de Industriële Revolutie met de uitvinding van de stoommachine. De stoommachine werkte op kolen en kon andere machines aandrijven (zoals spin- en weefmachines, stoomtreinen en molens). Hierdoor konden producten op veel grotere schaal gemaakt en vervoerd worden. Het proces waarbij steeds meer dingen door machines in plaats van mensen gemaakt wordt heet industrialisatie.

Gevolgen van industrialisatie:

Arbeid

Doordat er stoommachines gebouwd konden worden, kwamen er overal in Europa op den duur veel fabrieken. In deze fabrieken moesten natuurlijk ook mensen werken die de machines bedienden. Vroeger hadden ze veelal hun eigen bedrijfjes op het platteland. Deze kleine bedrijfjes konden echter niet op tegen de grote fabrieken. Deze mensen kwamen daarom werken in de fabrieken in de steden tegen hele lage lonen.

Dat was gevaarlijk werk en werd ook veel door kinderen gedaan. Dit was nodig omdat de gezinnen die in de fabrieken werkten vaak erg arm waren. Een gevolg hiervan was dat veel kinderen stierven tijdens het gevaarlijke werk en niet naar school konden. In Nederland is kinderarbeid in 1874 afgeschaft. Vanaf 1900 is er leerplicht voor kinderen.

Ook werden volwassen arbeiders vaak uitgebuit door de fabriekseigenaren. Ze werkten tegen lage lonen en verzekeringen tegen ziekte bestonden nog niet. Later gingen arbeiders zich steeds meer verenigen in vakbonden. Samen stonden de arbeiders sterker en konden ze meer afdwingen bij de werkgevers, bijvoorbeeld door stakingen. Dit wordt tot op de dag van vandaag nog wel gedaan.

Urbanisatie

De fabrieksarbeiders moesten vaak in de buurt van de fabriek wonen. Zo ontstonden er steden rondom de fabrieken. In Nederland is Eindhoven daarvan een heel goed voorbeeld. Daar is Philips begonnen en zo is Eindhoven uitgegroeid tot een grote stad. De trek van mensen naar de grote stad wordt ook wel urbanisatie genoemd. In Nederland vond je ook veel textielfabrieken om kleding te maken. Deze stonden vooral in Tilburg en het Oosten van Nederland (Enschede, Hengelo en Almelo). De grondstoffen voor deze fabrieken (katoen) werden uit de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië gehaald (het huidige Indonesië).

Veel steden hadden te maken met ernstige hygiënische problemen. Riolering bestond nog niet. Op plekken waar veel mensen dicht bij elkaar wonen en hygiëne ontbreekt, ontstaan er veel ziektes. Naarmate de welvaart steeg, werden de omstandigheden wel beter. Ook zijn de meeste fabrieken die in steden stonden gesloten. In veel steden kan je nog wel de oude fabrieken in het straatbeeld zien.

Mijnen

Om kolen te werven voor de stoommachines in de fabrieken, moest er steen- of bruinkool worden opgegraven. Dit kan je doen door mijnen te bouwen waar deze grondstoffen in de grond zitten. Mensen moesten de hele dag ondergronds werken. In Nederland vind je vooral nog oude mijnen in de provincie Limburg. Vlak over de grens werd het vooral gewonnen in het Duitse Ruhrgebied. Tegenwoordig zijn de mijnen gesloten. Het werk was te gevaarlijk en veel fabrieken zijn niet meer in Europa of hebben geen kolen meer nodig.

Andere bezoekers keken ook naar: Kolonialisme: wat is het?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

De sociale kwestie

Kapitalisme

Nijverheid

Hoe werkt Mr. Chadd?

• Ja, ik wil de app!