Wat is kolonialisme?

Kolonialisme houdt in dat landen overzeese gebieden overheersen. Deze gebieden zijn dan ‘gekoloniseerd’. Voor Europese landen waren er verschillende redenen om gebieden te koloniseren. Wat waren deze redenen? Check het in dit artikel!

Meestal hadden ze belang bij de te verhandelen grondstoffen die daar te vinden waren. Ook speelde het ‘imperialisme’ een grote rol. Dit hield in dat landen hun grondgebied zo veel mogelijk wilden uitbreiden. Bijna geheel Noord en Zuid-Amerika, Azië en Afrika werden vanaf de 16e eeuw gekoloniseerd door Europese landen. De grootste koloniale machten waren: Groot-Brittannië, Spanje, Portugal en Nederland.

Vaak werden kolonies gewelddadig veroverd. Veel kolonies zijn in de 19e en 20e eeuw onafhankelijk geworden (bijvoorbeeld Indonesië, Brazilië en Suriname), maar sommige bestaan nog steeds (zoals Curaçao, de Britse Maagdeneilanden, Gibraltar en de Falkland Eilanden). Ook zijn er nog steeds veel invloeden te zien in oud-kolonies. Vaak spreken ze daar nog een Europese taal. In heel Zuid-Amerika wordt bijvoorbeeld nog steeds Spaans en Portugees gesproken.

Waarom waren er kolonies?

Aan het eind van de 15e eeuw begonnen Europese ontdekkingsreizigers met de boot de wereld te verkennen. Het bekendste voorbeeld hiervan is de ontdekking van Amerika door Columbus in 1492. In de 16e eeuw begonnen de Spanjaarden en Portugezen met het stichten van handelsposten in Zuid-Amerika. Veel verder dan de kust kwamen ze niet.

Later werden ook de binnenlanden veroverd op de lokale stammen die er toen leefden. Kolonies gaven veel aanzien. Er bestond dan ook een ware wedstrijd tussen verschillende Europese landen om het veroveren van zo veel mogelijk overzeese gebieden. Daarnaast brachten kolonies heel veel welvaart doordat er nieuwe grondstoffen verworven konden worden. Ook werden er in sommige gevallen kolonies gebruikt om gevangenen naartoe te verbannen (bijvoorbeeld Britse gevangenen naar Australië).

Een belangrijk aspect van het koloniale tijdperk is de slavernij. Voor het werk op plantages in de kolonies werden veelal slaven uit Afrika gevangengenomen. Ook Nederland speelde hierin een belangrijke rol.

De West-Indische Compagnie (WIC) voer met schepen in een driehoek over de Atlantische oceaan. Vanuit Nederland voeren ze naar Afrika om slaven gevangen te nemen. Vervolgens voeren ze naar Suriname waar ze aan het werk werden gezet op de suikerrietplantages. Vanuit daar voeren de schepen van de WIC weer naar Nederland om suiker te brengen om vervolgens het rondje weer te herhalen.

Dekolonisatie

In de 19e en 20e eeuw werden veel kolonies onafhankelijke landen. Dit vaak na bloedige onafhankelijkheidsoorlogen tegen de Europese overheersers. Vooral na de Tweede Wereldoorlog zagen veel kolonies kans om de strijd aan te gaan. De Europese landen waren sterk verzwakt en hadden andere prioriteiten dan het onderhouden van hun kolonies. Ook speelde de publieke opinie binnen de Europese landen een rol. Mensen en politici kregen steeds meer te weten dat mensen in de kolonies uitgebuit werden.

Nederlandse kolonisatie

Met de VOC en de WIC was Nederland een van de koloniale grootmachten. Hieronder een lijstje met belangrijke kolonies:

Nederlands-Indië – Het huidige Indonesië. Gedekoloniseerd na een bloedige oorlog in 1949

Kaapkolonie – Deel van het huidige Zuid-Afrika

Nederlands-Formosa – Taiwan

Celebes – Sri Lanka

Nieuw-Amsterdam – Het Huidige New York. Geruild met de Britten voor Suriname.

Nederlandse Antillen – Curaçao, Aruba, Bonaire, Sint-Maarten, Saba en Sint-Eustatius.

Suriname – Onafhankelijk sinds 1975

Sporen van kolonialisme

Taal

In veel oud kolonies zijn de sporen van de Europese overheerser nog steeds goed zichtbaar. Dit zie je bijvoorbeeld heel goed terug in de talen die wereldwijd gesproken worden. In de VS wordt Engels gesproken, omdat Groot-Brittannië tot in de 18e eeuw daar de voornaamste kolonisator was. In Midden- en Zuid-Amerika wordt alleen Portugees (Brazilië) en Spaans gesproken.

Veel Afrikaanse landen hebben tot op de dag van vandaag Frans als voertaal. In Zuid-Afrika wordt Afrikaans gesproken, wat een mix is van Nederlands, Engels en wat lokale woorden. Bij Azië zijn veelal de oorspronkelijke talen gebleven met sterke invloeden van Europese talen. In het Maleisisch en Indonesisch zitten veel Nederlandse woorden verstopt. Op de Filipijnen zijn er veel Spaanse taalinvloeden te vinden.

Cultuur

Sommige oud kolonies hebben ook andere culturele elementen overgenomen. Hierbij kan je vooral denken aan religies. Geheel Zuid-Amerika is naar Spaans en Portugees voorbeeld bijvoorbeeld Katholiek. Noord-Amerika is overwegend Protestants. Dit is omdat dit veelal de achtergrond was van de kolonisten in dat gebied die uit Noord en West-Europa kwamen. Ook de Filipijnen is een sterk christelijk land.

Straatbeeld

In veel steden die vroeger als koloniale handelspost dienden zijn sporen terug te vinden van die oude tijd. Namen van steden zijn vaak direct af te leiden van de koloniale overheerser. In Zuid-Afrika hebben vele plaatsnamen een Nederlandse of Britse naam (Johannesburg, Bloemfontein, Kaapstad en Mosselbaai).

In New York, wat eerst ook een tijd Nederlands is geweest, vind je nog steeds vele Nederlandse namen terug. Denk aan de namen Harlem (Haarlem), Brooklyn (Breukelen), Hempstead (Heemstede) en Flushing (Vlissingen). De belangrijkste stempel die de Nederlanders wereldwijd hebben gehad is de invoering van de ‘Dollar’. Dit is nu wereldwijd de meest bekende munteenheid en een verbastering van het Nederlandse ‘Daalder’.

Blijft kolonialisme een lastig en onduidelijk onderwerp? Kijk dan hier voor persoonlijke bijles !

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Driehoekshandel

Modern imperialisme

Christelijke en Europese Expansie