Hoe zag slavernij er uit door de eeuwen heen? En hoe kwam het ten einde?

Hoe zag slavernij er uit door de eeuwen heen?

In de hele wereldgeschiedenis zien we dat er veel over slavernij wordt gesproken, van het Oude Egypte en het Romeinse Rijk, tot op de plantages in Amerika.

Slaven zijn mensen die worden behandeld als het bezit van andere mensen. Vaak werden zij door hun eigenaren onmenselijk behandeld en moesten zij heel zwaar werk verrichten.

Is de positie van de slaaf in de geschiedenis veel veranderd? En hoe komt het dat slavernij op een gegeven moment (bijna) overal is afgeschaft?

Slavernij

Slavernij in de Oudheid

Al in de oudste bronnen zijn er bewijzen dat mensen gebruik maakten van slavernij. Dat konden mensen zijn die werkten in de huishoudens van de rijkste mensen, of zij verzetten zwaar werk, bijvoorbeeld in de mijn- of landbouw. De meeste mensen werden in de Oudheid, de tijd van de Grieken en Romeinen, niet als slaaf geboren, maar tot slaaf gemaakt tijdens één van de veroveringen van de Grieken of Romeinen binnen Europa. Zij hadden niet meer de keuze over waar ze leefden en welk werk ze deden. Soms kregen de slaven betaald, meestal kregen zij in ruil voor hun werk alleen voedsel en inwoning bij hun eigenaar. Soms waren zij in de gelegenheid zichzelf vrij te kopen, of gaf hun eigenaar hun vrijheid terug na vele jaren werk. Slavernij beperkte zich overigens niet tot alleen Europa, ook in het Midden-Oosten en Azië bestond slavernij in allerlei vormen.

Slavernij als onderdeel van de driehoekshandel

In de middeleeuwen was er veel minder sprake van slavernij, in de periode van de expansie van Europa naar Afrika en Amerika werd slavernij echter weer een belangrijk onderdeel van de maatschappij. Er was veel werk in de koloniën in Amerika, hier waren onvoldoende goedkope werkkrachten voor. Om dit probleem ‘op te lossen’ werden mensen uit Afrika door middel van oorlog, en het tegen elkaar uitspelen van Afrikaanse stammen, tot slaaf gemaakt. Zij werden vervolgens verscheept en overzee verkocht en moesten vaak onder zeer slechte omstandigheden werken op Amerikaanse katoenplantages. Veel Europese landen hebben zich aan deze mensenhandel schuldig gemaakt, in Nederland werd deze handel over de Atlantische Oceaan uitgevoerd door de WIC, de West-Indische Compagnie.

Afschaffing van slavernij

Een ander woord voor de afschaffing van slavernij is het abolitionisme. Vanaf het einde van de 18e eeuw kwam het abolitionisme in opkomst. Abolitionisten vonden slavernij moreel verwerpelijk, omdat slavernij een onmenselijk en racistisch begrip was. Eigenaren van slaven voelden zich door hun huidskleur gerechtvaardigd om mensen met een andere huidskleur tot hun bezit te maken en te houden. Zij beweerden dat zij met hun bezit mochten doen wat ze wilden en dat zij hun slaven vanuit economisch oogpunt nodig hadden op hun plantages om winst te kunnen maken. Het verzet tegen zulke beweringen groeide steeds meer vanuit de politiek, totdat de slavernij langzaam maar zeker in de meeste landen werd afgeschaft, bijvoorbeeld in 1863 in Nederland en in 1865 in de Verenigde Staten. Dit betekende nog niet dat de tot slaaf gemaakte mensen nu werkelijk ‘vrij’ waren: zij kregen geen financiële compensatie, dus zij waren na 1865 vaak alsnog gedwongen soortgelijk werk als vroeger uit te voeren, voor heel weinig geld.