Ons ademhalingssysteem

Ons ademhalingssysteem lijkt eigenlijk een beetje op een boom, het vertakt zich steeds verder in kleinere takjes.

De lucht komt binnen door de luchtpijp. De luchtpijp splitst in twee bronchiën, eentje voor elke long. Daarna splitsen de bronchiën weer in een heleboel bronchiolen, kleinere vertakkingen.

Aan het einde van de bronchiolen zitten de longblaasjes, die ook wel eens alveoli worden genoemd. In de alveoli vindt de gaswisseling plaats, daar kun je meer over lezen bij het onderwerp gaswisseling.

Om lucht naar binnen te krijgen gebruik kun je borstademhaling of buikademhaling gebruiken, maar meestal gebruik je ze tegelijkertijd.

Bij borstademhaling gebruik je de tussenribspieren om je borstkas groter te maken. Hoe ze dat doen voelt een beetje tegenstrijdig wanneer je erover nadenkt. De (buitenste) tussenribspieren zitten tussen alle ribben in je borstkas, wanneer ze samentrekken trekken alle ribben dus naar elkaar toe. Je borstkas wordt dus verticaal iets korter, maar door de manier waarop de ribben vastzitten aan het skelet wordt de borstkas ook breder. Doordat het breder wordt, worden de longen groter en zuig je lucht naar binnen. Dit kun je zelf bewust en actief zelf doen, maar het gebeurt ook wanneer je er niet over nadenkt, bijvoorbeeld in je slaap. Je kunt je borstademhaling goed voelen als je je handen op de zijkant van je ribben legt en diep inademt.

De buikademhaling doe je met je middenrifspieren. Je middenrif is een gespierde wand die tussen je longen en je darmen zit, net onder je borstkas. Wanneer je je middenrif aanspant is dat een beetje alsof je een elastiek aantrekt, de longen worden naar beneden getrokken en dus een beetje langer en zuigen lucht naar binnen.

Om uit te ademen heb je eigenlijk geen spieren nodig. De longen zijn best elastisch en de zwaartekracht helpt ook. Maar als je hard wilt uitblazen, schreeuwen of zingen, dan heb je natuurlijk wel spieren nodig. Voor het inademen gebruik je de buitenste tussenribspieren, hun antagonist (spieren die precies het tegenovergestelde doen) zijn de binnenste tussenribspieren, die maken de borstkas weer kleiner. Als je extra hard wilt uitblazen kun je ook nog je buikspieren gebruiken om je middenrif weer terug te duwen. Dit kun je zelf ook oefenen door een platte hand op je buik te leggen en deze proberen weg te duwen met je buikspieren terwijl je uitblaast.

Sport en hobby’s

Bij sommige sporten en hobby’s oefen je je ademhaling voor bepaalde functies. Borstademhaling kun je gebruiken om je longen iets groter te maken, waardoor je bloed meer zuurstof opneemt. Dit kan heel handig zijn als je bijvoorbeeld gaat hardlopen of een andere duursport doet. Maar buikademhaling kun je gebruiken om lang en krachtig uit te ademen, bijvoorbeeld als je hard moet zingen of een blaasinstrument speelt. De meeste mensen denken er weinig over na en gebruiken ze gewoon allebei tegelijkertijd, maar je kunt ze dus ook apart gebruiken.

Zo werkt de app

• Download de app

Veiligheid

Zo’n ademhaling is natuurlijk best riskant voor je lichaam. Er hangt van alles in de lucht, insecten, stof, waterdamp, bacteriën en virussen en dat komt zo allemaal diep in je lichaam terecht. Je mond en neus hebben daarom een aantal beschermingsmechanismen om ervoor te zorgen dat alles goed blijft gaan.

Er wordt vaak gezegd dat het beter is om door je neus adem te halen dan door je mond. Je neus is beter beschermd. Ten eerste heb je in je neus natuurlijk neusharen die stof en insecten tegenhouden, de functie daarvan is vrij logisch. Er lopen ook heel veel bloedvaten door het slijmvlies in je neus.

Die bloedvaten zorgen ervoor dat koude lucht wordt verwarmd en dat droge lucht wat waterdamp krijgt toegevoegd. Te droge en koude lucht zou schadelijk kunnen zijn voor je longen.

In je neus zitten niet alleen gewone haren, maar ook zogenaamde trilhaartjes. Stof, bacteriën en virussen die je inademt komen vast te zitten in het slijm op het slijmvlies, dat slijm noemen de meeste mensen gewoon snot. De trilharen zijn geen echte haren, maar het zijn haarvormige onderdelen van het slijmvlies die als een soort van lopende band de hele tijd snot van je neus naar je keel bewegen. Daar slik je het door. Eigenlijk ben je dus de hele dag snot aan het doorslikken (een beetje een rare gedachte als je erover nadenkt). Je doet dat omdat je maag vol zit met maagzuur, dat bacteriën, stof en virussen kapot kan maken. Je lichaam heeft die rotzooi dus liever in de maag dan in de longen. Die trilharen zitten niet alleen in je neusholte, maar ook in je luchtpijp, waar ze dus de andere kant op bewegen. Zo kun je zelfs stofjes die al voorbij je neus en mond zijn gekomen, nog steeds uit de lucht filteren en naar je maag transporteren.

Ten slotte heb je in je neus en mond ook de amandelen zitten. De amandelen verzamelen virussen en bacteriën en halen ze daar uit elkaar. Ze zitten vast aan het lymfekliersysteem, maar spelen dus een rol in het immuunsysteem. De amandelen zitten achter in je neus en achterop je tong. Je lichaam verzamelt zo informatie over de ziektes die zitten in de lucht die je inademt en in het voedsel dat je eet. Ze kunnen alleen ook ontstoken raken wanneer er te veel bacteriën in terecht komen. Daarom worden ze ook wel eens weggesneden door een arts, om ervoor te zorgen dat je niet constant last hebt van je keel.

Even controleren of je het wel goed hebt gelezen

1. Welke spieren kun je gebruiken om in te ademen?
2. Als je hard wilt uitblazen, welke spieren trekken dan samen? De middenrifspieren of de buikspieren?
3. Je ademt in door je mond en een stofje komt in het slijmvlies van je luchtpijp terecht. Waar bewegen de trilharen in het slijmvlies dat stofje heen?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Gaswisseling

Zuurstoftransport

Impulsgeleiding