Bloedgroepen en rhesus

Ieder mens heeft bloed van een bepaalde bloedgroep.

De bloedgroepen die je kunt hebben, zijn A, B, O of AB. Je bloedgroep erf je van je ouders. Je vader en moeder geven ieder één kopie van het bloedgroep-gen aan jou door. Dit kan A, B of O zijn. Deze kopietjes van je vader en moeder samen bepalen welke bloedgroep jij krijgt.

Antigenen

Op alle cellen van het lichaam zitten aan de buitenkant in het membraan van de cel bepaalde herkenningseiwitten. Deze eiwitten op het celmembraan heten antigenen. Antigenen kun je dus zien als een soort vlaggetje wat op de buitenkant van een cel zit, waaraan de cel herkenbaar is. Alle cellen van het lichaam hebben unieke antigenen. Het witte bloedcellen-afweersysteem controleert de antigenen op alle cellen van het lichaam. Wanneer de witte bloedcellen de juiste antigenen op de cel vindt, dan wordt de cel als lichaamseigen bestempeld en gebeurt er niks. Herkent de witte bloedcel de antigenen op een cel echter niet, dan wordt deze cel als lichaamsvreemd gezien en zal het afweersysteem deze cel aanvallen en vernietigen. Meer informatie over het afweersysteem en zijn werking kun je lezen in ons artikel hierover!

De bloedgroepen

Alle cellen van het lichaam bevatten dus specifieke antigenen, zo ook de rode bloedcellen. Er zijn drie typen antigenen, antigen A, antigen B en het Rhesus-antigeen. Wanneer iemand antigen A op het membraan van de rode bloedcel heeft, heeft deze persoon bloedgroep A. Wanneer iemand antigen B op de rode bloedcel heeft, heeft deze persoon bloedgroep B. Wanneer beide antigenen op het membraan aanwezig zijn, heb je bloedgroep AB. Wanneer er geen antigenen op het membraan zitten, heb je bloedgroep O (nul). De witte bloedcellen maken antistoffen tegen lichaamsvreemde rode bloedcellen. Iemand van bloedgroep A, maakt dus antistoffen tegen antigeen B, anti-B. Iemand die bloedgroep B heeft, maakt antistoffen tegen antigeen A, anti-A. Wanneer je bloedgroep AB hebt, kun je geen antistoffen maken.

Bloedgroep O maakt antistoffen tegen zowel antigeen A als antigeen B, dus anti-A en anti-B. Bij bloedtransfusies moeten artsen altijd goed rekening houden met de antistoffenproductie van het bloed van de ontvanger, want bloedcellen klonteren samen op het moment dat de antigenen op de rode bloedcellen van het donorbloed lichaamsvreemd zijn voor de ontvanger. Bloedgroep O kan dus aan iedereen geven, maar alleen van bloedgroep O ontvangen. Bloedgroep AB kan van iedereen ontvangen, maar alleen aan bloedgroep AB geven.

Het Rhesus-antigeen

Het bloedgroep-systeem wordt niet alleen bepaald door antigenen A en B, maar ook door het derde antigeen: het Rhesus-antigeen. Het Rhesus-antigeen is wel of niet aanwezig op het celmembraan voor rode bloedcellen. Heb je het Rhesus-antigeen wel? Dan ben je Rhesus-positief. Heb je het Rhesus-gen niet? Dan ben je Rhesus-negatief. Ongeveer 85% van de mensen heeft de Rhesusfactor en is Rhesus-positief. De Rhesus-factor is vooral van belang wanneer het gaat over zwangerschappen.

Zo werkt de app

• Download nu onze app

Tijdens de bevalling kan bloed van de baby terecht komen in de bloedbaan van de moeder. Wanneer de moeder Rhesus-negatief is en het baby’tje Rhesus-positief, gaan de witte bloedcellen antistoffen aanmaken, anti-Rhesus. Deze antistoffen blijven aanwezig in het lichaam van de moeder, wat gevaarlijk kan zijn bij een tweede zwangerschap. Het lichaam van de moeder stoot dan het kind af, het immuunsysteem reageert op het kind alsof het kind een parasiet of een ziekte is.

Oefenvragen

1. Wat is het verschil tussen een antigeen en een antistof?
2. Wat is Rhesusfactor precies? Wanneer levert de Rhesusfactor problemen op bij een bevalling?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

De bloedsomloop en het hart

Het afweersysteem

Bloeddruk, systole en diastole