Zoals het klokje bij Mr. Chadd tikt… Alles leren over spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden? Dan zit je hier goed!

Spreekwoorden en gezegden zijn korte uitspraken die een wijsheid, collectieve ervaring of een morele opvatting weergeven.

Een spreekwoord heeft altijd de vorm van een mededelingszin. Vaak wordt in het eerste zinsgedeelte de oorzaak genoemd en in het tweede gedeelte het gevolg. De persoonsvorm in een spreekwoord is altijd in de tegenwoordige tijd. Een voorbeeld van een spreekwoord is bijvoorbeeld: ‘Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel’. In het eerste deel van de zin wordt de oorzaak genoemd, namelijk ‘de kat is van huis’. In het tweede deel van de zin wordt het gevolg genoemd, ‘de muizen dansen op tafel’.

Een gezegde is een vaste verbinding van woorden die een figuurlijke betekenis hebben. Een gezegde heeft geen werkwoord en vormt dus nooit een zin op zichzelf. Een voorbeeld van een gezegde is: ‘Met hart en ziel’ en ‘Op de valreep’.

Een uitdrukking lijkt veel op een gezegde en een spreekwoord. Een gezegde is een vaste verbinding van woorden met een figuurlijke betekenis. Een voorbeeld van een gezegde is ‘iemand van haver tot gort kennen’.

• Nu downloaden

Oefenen in het herkennen van spreekwoorden en gezegden? Vul dan in of de onderstaande zinnen spreekwoorden, uitdrukkingen of gezegden zijn!

1. Ze hebben een Trojaans paard binnengehaald.
2. Hij is een vrolijke frans.
3. Dat slaat als een tang op een varken.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Beeldspraak

Stijlfiguren

Metafoor