De Iron-Man regel en andere rechterhandregels

Misschien ben je wel bekend met de Lorentzkracht. Dit is een kracht die werkt op geladen deeltjes binnen een magnetisch veld (B).

Wie van de Lorentzkracht heeft gehoord, heeft vaak ook van de rechterhandregels en de linkerhandregels gehoord.

de iron-man regel

In ons artikel over de Lorentzkracht staat de linkerhandregel beschreven. In dit artikel maken we van de linkerhandregel een derde rechterhandregel: de Iron-Man regel. Op deze manier kun je misschien de regels voor de Lorentzkracht beter onthouden.

1e rechterhandregel; een draad.

De eerste rechterhandregel is toepasbaar op elektriciteitsdraden. Maak van je rechterhand een vuist, maar steek je duim uit. Je duim is nu de richting van de stroom I, je vingers geven de richting aan van het magnetische veld om de draad. De elektriciteitsdraad genereert dit magnetische veld. Zie figuur 1.

De Iron-Man regel en andere rechterhandregels

Figuur 1.

2e rechterhandregel; een spoel.

Deze rechterhandregel is eigenlijk hetzelfde als de vorige. Als je een spoel hebt, is dat natuurlijk eigenlijk een lange omgewonden draad, die dus ook een magnetisch veld genereert. Doordat je dezelfde draad in rondjes naast elkaar zet, wordt het magnetisch veld versterkt en krijg je een duidelijke noordpool en zuidpool. Maak van je rechterhand weer een vuist met de duim omhoog. Volg met je vingers de richting van de stroom in de spoel. Je duim geeft nu de noordpool van het magnetische veld van de spoel aan. Zie figuur 2.

De Iron-Man regel en andere rechterhandregels

Figuur 2.

3e rechterhandregel; richting Lorentzkracht.

De Lorentzkracht werkt dus op geladen deeltjes die door een magnetisch veld stromen. De richting van de kracht staat loodrecht op zowel de richting van het magnetisch veld als de richting van de stroom. Maak van je rechterhand een stopgebaar en steek je duim weer uit. Nu is je duim de richting van de stroom, je vingers vormen de richting van het magnetische veld. De Lorentzkracht komt uit de palm van je hand, net zoals Iron Man lasers uit de palm van zijn hand schiet. Daarom heet dit ook wel de Iron-Man regel. Zie figuur 3.

De Iron-Man regel en andere rechterhandregels

Figuur 3.

Oefenvragen

Probeer het nu zelf! Hieronder zie je een figuur van een spoel waarop stroom staat. Aan welke kant van de spoel zit de noordpool van het magnetische veld om de spoel?

magnetisch veld spoel