Een rechtszaak: hoe verloopt dit eigenlijk?

Wij hebben in onze rechtsstaat regels en wetten die moeten worden nageleefd om te zorgen dat geen chaos ontstaat.

Soms gebeurt dit echter niet helemaal en moeten mensen voor de rechter komen om hiervoor te boeten. Ze moeten dan bijvoorbeeld een schadevergoeding betalen of krijgen een strafblad.

Maar hoe werkt een rechtszaak eigenlijk? Mr. Chadd gaat het je hier uitleggen!

Voordat je een rechtszaak begint, is het belangrijk om te kijken bij welke rechter je de zaak begint en in welk arrondissement. Dit is het gebied waarbinnen de rechter die jij kiest actief is en die je hier dus kan kiezen. Het kiezen van de juiste rechter, zoals de kantonrechter of de politierechter, noem je de absolute bevoegdheid; het kiezen van het juiste gebied noem je de relatieve bevoegdheid.

Hoe ontstaat een rechtszaak?

Een rechtszaak ontstaat altijd, doordat een ander dit tegen jou aanspant. Als je bijvoorbeeld een overtreding bent begaan, zoals het rijden onder invloed van drank, zal het Openbaar Ministerie een zaak tegen jou aanspannen om te zorgen dat dit op jouw strafblad komt te staan. In de rechtszaal krijg jij dan nog de mogelijkheid te spreken en je fouten toe te lichten.

Voor de zitting begint, krijg je een zogenaamde dagvaarding thuisgestuurd. Hierin staat wanneer en waar je wordt verwacht in de rechtbank. Je kan bovendien in een bepaalde periode bewijsstukken opsturen om jouw eigen standpunt te verdedigen. Je hoeft tijdens de zitting niet jezelf te verdedigen. Je kan hiervoor iemand anders aanstellen, zoals een vertrouwenspersoon. Vaak wordt dit echter gedaan door een advocaat, die gespecialiseerd is in het bieden van hulp aan mensen zoals jij om te zorgen dat jouw straf zo laag mogelijk wordt. Je noemt deze personen gemachtigden.

De dag van de zitting

De dag van de zitting is aangebroken. Spannend! Zodra je bij de rechtbank aankomt, zal iemand jou de zaal binnenlaten en aanwijzen waar jij moet zitten. Je bent gelukkig niet alleen in de zaal. Je zal omgeven zijn door de rechter, die uiteindelijk bepaalt welke straf je krijgt opgelegd. Ook de griffier is aanwezig, die aantekeningen maakt van wat allemaal tijdens de zitting wordt gezegd. Vlakbij jou zit dan vaak de eiser, dus degene die tegen jou een zaak heeft aangespannen. Indien je daarvoor gekozen heeft, zit de advocaat direct naast jou om voor jouw zaak te pleiten. Soms is dit verplicht, maar in andere gevallen mag je er ook voor kiezen om jezelf te vertegenwoordigen. Indien je wil, kan je zelfs familieleden of vrienden meenemen, die achterin kunnen zitten en in stilte de zaak mee kunnen kijken. Dit geldt niet voor kinderen onder de 12 jaar! Soms is het nodig om getuigen te horen om te bepalen wat er precies gebeurd is. Dit zal niet tijdens de zitting gebeuren, maar dit zal de rechter op een ander moment doen.

Zodra de zitting aanvangt, zal de bode dit uitroepen en vertellen om welke zaak het gaat. Hij zal vervolgens de deur sluiten en het woord aan de rechter overlaten. Deze zal iedereen welkom heten en eerst vertellen wat er precies gaat gebeuren. Vervolgens zal hij proberen de situatie zich zo goed mogelijk voorstellen door vragen te stellen aan de verschillende partijen. In sommige gevallen zal de officier van justitie, als vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie, tijdens de zitting aangeven wat hij eist als straf als je bijvoorbeeld een overtreding bent begaan. Dit hoeft echter niet in alle gevallen zo te zijn. Dan blijft het dus voornamelijk bij de vragen van de rechter. Als de situatie voor de rechter voldoende duidelijk is geworden, zal hij niet gelijk overgaan tot een oordeel. Hij zal namelijk eerst gaan kijken of het conflict ook kan worden opgelost op een andere manier, zoals met een bemiddelaar of door een schikking op het moment zelf. Je kan dan gewoon met elkaar om tafel zitten en proberen vreedzaam tot een oplossing te komen. Dit noem je ook wel alternatieve geschilbeslechting. Indien dit lukt en de partijen het eens worden, zullen zij hun afspraken aan de rechter vertellen. Als dit echter toch niet lukt, zal de rechter de zitting eindigen. Hij doet hierbij niet meteen uitspraak, maar geeft jou een datum mee waarop je de uitspraak kan verwachten.

Oefenen: test jezelf!

Als je een overtreding bent begaan of een conflict met iemand hebt, zal dan altijd een rechtszaak plaatsvinden? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Legaliteitsbeginsel

Soorten recht: welke zijn er in onze maatschappij?

Het subsidiariteitsbeginsel: wat houdt het in?