Meerdere keren in de geschiedenis heeft er een wapenwedloop plaatsgevonden.

Bij een wapenwedloop gaan twee of meer landen de competitie met elkaar aan om zoveel mogelijk en zo geavanceerd mogelijke wapens te ontwikkelen.

Ze proberen daarbij beter te worden dan hun concurrent, in de praktijk gaat de wedloop bijna altijd gelijk op.

Hierdoor is een wapenwedloop vaak een dure investering die ten koste gaat van veel andere onderdelen van een land. Waarom gaan veel landen dan toch een wapenwedloop aan? Wat kunnen de gevolgen zijn van een wapenwedloop? En wat zijn bekende voorbeelden van wapenwedlopen?

Oorzaken van wapenwedlopen

In verschillende periodes in de geschiedenis hebben landen geprobeerd machtiger te worden dan andere landen, om op die manier het ‘beste’ land van Europa of van de wereld te worden. Bij het beste land hoort ook het beste leger. Een groot leger is gebruikt om bijvoorbeeld landen te koloniseren ( imperialisme ), of om tegenstanders af te schrikken. Ook nationalisten, mensen die heel erg trots zijn op het eigen land, vinden het hebben van een sterk leger belangrijk.

Onder invloed van het nationalisme gingen landen vaak de strijd met elkaar aan om het beste leger ter wereld te krijgen. Dat houdt in:

• De beste soldaten
• De beste wapens: om die reden werd er veel geïnvesteerd in wetenschappers en fabrikanten die revolutionaire nieuwe wapens konden maken.
• De meeste wapens: om die reden werd er veel geïnvesteerd in fabrieken die snel veel wapens konden maken. Dit kostte veel grondstoffen, die kwamen vaak uit koloniën. Als landen (nog) geen koloniën hadden zorgde de staat ervoor dat de grondstoffen naar de wapenfabrieken ging.

Voor de soldaten en fabrieken die hierbij hoorden waren er veel normale burgers nodig die wilden werken als soldaat of als fabrieksarbeider. Om die reden werd het steeds normaler om tijdens oorlogen ook burgerslachtoffers te maken, deze burgers konden gemakkelijk werk hebben als soldaat of militaire arbeider.

De gevolgen van een wapenwedloop

Landen die met elkaar in wapenwedloop waren slaagden er zelden in veel beter te worden dan de ander, mede door spionage en het kopiëren van vernieuwingen van de concurrent. Toch hadden landen vaak het gevoel dat ze, ten opzichte van hun concurrent, niet achter konden blijven. Daarom stond tijdens een wapenwedloop de gehele industrie van een land in het teken van het verbeteren van de militaire mogelijkheden. Dit ging ten koste van andere delen van de economie. Vaak hadden wapenwedlopen een oorlog als gevolg. Als je zoveel sterke wapens had kon een oorlog vaak niet uitblijven, en landen deden steeds minder om een oorlog uit de weg te gaan. Je hoopte dat je leger zo sterk was geworden dat je de tegenstander zo snel had verslagen dat zij geen tijd meer hadden om hun leger optimaal in stelling te brengen. Wapenwedlopen hadden dus militair gefocuste landen en een grotere kans op oorlog als gevolg.

Bekende wapenwedlopen

De bekendste wapenwedlopen in de geschiedenis waren die voor de Eerste Wereldoorlog en de Koude Oorlog.

De Eerste Wereldoorlog: De legers van Frankrijk, Engeland en Duitsland waren aan het einde van de negentiende eeuw al enorm uitgebreid door de militaire veroveringen in Afrika. Beïnvloed door het nationalisme stelden al deze grootmachten hun economieën in op een sterke ontwikkeling van hun leger, met name wapens, tanks en duikboten. Om deze reden kon een oorlog tussen al deze landen eigenlijk niet uitblijven, en zagen de mensen in de betrokken landen de oorlog zelfs positief tegemoet. Toen bleek dat de grootmachten erg aan elkaar gewaagd waren konden door de sterk verbeterde wapens hele grote aantallen slachtoffers niet uitblijven.

Zo werkt de app

• Stel je eerste vraag!

De Koude Oorlog: de Verenigde Staten en Sovjet Unie gingen na de oorlog de strijd met elkaar aan welk land de grootste wereldmacht zou worden. Daarbij hoorde niet alleen het beste wapens, maar ook de beste wetenschap, zo probeerden beide kanten de eerste man op de maan te krijgen. Ontwikkelingen in de wetenschap worden vaak gezien als een positief bijeffect van een wapenwedloop. Ook het internet is in eerste instantie ontwikkeld voor militaire redenen. Deze wapenwedloop kenmerkte zich door de ontwikkeling van nucleaire wapens, deze konden zulke dodelijke gevolgen hebben dat de VS en Sovjet Unie deze nooit op elkaar hebben durven sturen. Ook al gingen zij niet rechtstreeks de strijd aan, zij verleenden wel steun aan oorlogen zoals in Vietnam met soldaten en/of wapens.

Oefenvraag:

De twee bekendste wapenwedlopen waren de Eerste Wereldoorlog en de Koude Oorlog. Noem een belangrijk verschil tussen deze twee wapenwedlopen.

Antwoord

De wapenwedloop uit de Eerste Wereldoorlog ontspoorde volledig en mondde uit tot een zeer grote oorlog met miljoenen slachtoffers. Bij de Koude Oorlog gingen de landen die met elkaar in wapenwedloop waren nooit rechtstreeks de confrontatie aan, vanwege de mogelijk verwoestende gevolgen.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Communisme

Dominotheorie en het Amerikaanse Vietnambeleid

Het IJzeren Gordijn