Het Von Schlieffenplan

Het Von Schlieffenplan was het plan waardoor Duitsland hoopte de Eerste Wereldoorlog in korte tijd te kunnen winnen.

Ze wisten dat ze minder troepen hadden dan Frankrijk en Rusland samen en daarom moest het gevecht op het ene front al winnend zijn afgesloten voordat het gevecht op het andere front begon.

Oftewel: Frankrijk moest binnen 6 weken verslagen worden door de Duitse legers en daarna konden al deze troepen zich naar het oostfront verplaatsen om met Rusland te vechten. Dit pakte echter heel anders uit. Hoe was het Von Schlieffenplan nu precies bedoeld? En wat ging er mis?

Het plan

Het Von Schlieffenplan, ook wel het Schlieffenplan genoemd, was in 1905 al bedacht door de Duitse generaal Von Schlieffen. In die tijd werd er al rekening gehouden met een toekomstige oorlog, die Duitsland hoopte winnend af te sluiten. Er waren in die tijd veel nationalistische gevoelens: alle grote landen vonden zichzelf het beste en het machtigst en wilden dit graag bewijzen.

Eén van de manieren om dat te doen was het hebben van het grootste en machtigste leger. Dit plan kan ook worden gezien als een oproep aan de Duitse Keizer Wilhelm II om (nog) meer te investeren in het leger: zonder meer troepen zou Duitsland nooit kunnen opboksen tegen het Franse en Russische leger.

Er werd echter verwacht dat Rusland zich maar langzaam zou kunnen mobiliseren (hun legers aan de frontlinie krijgen), wat naar schatting ongeveer acht weken kon duren. Als de Duitsers dus Frankrijk konden verrassen door hen aan te vallen vanuit het neutrale België, kon men Parijs vanuit westelijke richting benaderen en innemen binnen zes weken. De Fransen zouden verwachten dat er voornamelijk bij Elzas-Lotharingen gevochten zou worden (waar in 1870 was gevochten), maar dit front lieten de Duitsers juist bewust zwak. Het was van groot belang dat er voldoende Duitse oorlog divisies waren en dat deze zich snel genoeg konden verplaatsen door België en Noord-Frankrijk. Op die manier kon Frankrijk worden ingenomen voordat de Engelsen te hulp zouden schieten en konden de Duitse troepen ook weer snel zich verplaatsen naar het oostfront.

Zo werkt de app

• Start vandaag nog

Het falen van het Von Schlieffenplan

Kort na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd het Schlieffenplan in de praktijk gebracht door de Duitse generaal Von Moltke, Von Schlieffen was inmiddels overleden. Het Von Schlieffenplan faalde echter in meerdere opzichten:

1. Het Russische leger had toch maar een paar weken nodig om zich te kunnen mobiliseren. Daarom stuurde Von Moltke toch een paar divisies naar het oostfront om daar niet gelijk overlopen te worden. Het lukte de Russen, tegen verwachting in, te weerstaan, maar het zorgde er wel voor dat er minder troepen aan het westfront beschikbaar waren. Hierdoor was het westfront niet sterk genoeg om in korte tijd genoeg gebied in te kunnen nemen.
2. Door aan te vallen via het neutrale België werd Duitsland door veel landen gezien als de agressor van de oorlog. Het Britse parlement stemde met een kleine meerderheid in om mee te gaan vechten, terwijl zij dit misschien niet hadden gedaan als Duitsland bijvoorbeeld had gewacht tot Frankrijk had aangevallen.
3. Franse en Engelse generaals hadden toch rekening gehouden met een mogelijke aanval van de Duitse troepen via een andere plek dan Elzas-Lotharingen, waardoor de troepen snel genoeg waren gemobiliseerd. De Duitse troepen konden aan de andere kant minder snel oprukken dan verwacht, omdat het Belgische en Noord-Franse treinen- en wegennetwerk niet berekend was op de verplaatsing van zoveel mensen. Om deze reden lukte het de Duitsers niet om binnen de gewenste termijn Parijs vanuit het Westen aan te kunnen vallen.
4. Het plan was gebaseerd op de veronderstelling dat Duitsland niet op twee fronten zou kunnen vechten en dat het overlopen zou worden als het tegen het gezamenlijke Frans/Engelse leger zou vechten. Ook dit bleek niet waar te zijn, mede door de gevechten in de loopgraven waren beide kanten niet in staat de tegenpartij in korte tijd te verslaan.

Mede door de uitzichtloze gevechten in de loopgraven is de Eerste Wereldoorlogen één van de meest dodelijke en vreselijke oorlogen uit de geschiedenis geworden.

Oefenvraag

Noem ten minste twee omstandigheden waar het Von Schlieffenplan geen rekening mee had gehouden. Deze omstandigheden droegen bij aan het mislukken van dit plan!

Antwoord:

Men veronderstelde dat Rusland acht weken nodig had om te mobiliseren, in die tijd kon Duitsland zich volledig focussen op het westfront. Echter, Rusland had maar zo’n twee weken nodig om zich te mobiliseren. Om die reden stuurde Von Moltke toch enkele divisies naar het oosten, deze divisies kwam hij tekort in het westen.

De wegen en spoorwegen in België en Noord-Frankrijk waren niet bestand tegen de verplaatsing van zoveel troepen, waardoor het niet mogelijk was Frankrijk in zo’n korte tijd te overrompelen.

De Engelse en Franse generaals sloten de mogelijkheid van een Duitse aanval vanuit het noorden niet uit. Om die reden waren zij snel genoeg gemobiliseerd en konden zij op tijd de verdedigingslinies opstellen.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

De Eerste Wereldoorlog

Eerste en Tweede Wereldoorlog: waar vind ik informatie?

Nationalisme & nationaalsocialisme