Neurenberger wetten

Toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam was het al snel duidelijk dat hij er racistische ideeën op nahield: tijdens de Rassenwetten van Neurenberg maakte hij deze in 1935 officieel.

Hitler geloofde dat Duitsers een superieur ras waren, het was niet de bedoeling dat Duitsers met andere rassen zoals de Joden in aanraking kwamen.

Door deze ideeën officieel in de wet vast te liggen werden de rechten van Joden en andere minderheden sterk verminderd. Wat waren nu precies deze wetten? En wat waren hier de gevolgen van?

Wat waren de Neurenberger wetten?

De Neurenberger wetten zijn vernoemd naar de Duitse stad Neurenberg. Daar waren deze wetten in september 1935 vastgesteld bij een jaarlijkse bijeenkomst van de NSDAP, de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij. De wet stelde vast wie ‘echte’ Duitsers waren en recht hadden op het staatsburgerschap. Dit waren de ‘Arische’ mensen: een ideale Ariër had blond haar en blauwe ogen.

Er werd met name ook vastgesteld wie hier geen recht op had, bijvoorbeeld Joden, mensen met een donkere huidskleur, zigeuners, mensen met een ernstige handicap, enzovoort. In de jaren ‘30 en daarvoor bestond in meerdere landen het idee dat sommige rassen ‘beter’ zijn dan andere rassen, geïnspireerd op de ideeën van Charles Darwin (‘Survival of the fittest, Evolutietheorie’). Ook Hitler geloofde dat Duitsers het beste volk waren, en dat zij veel onrecht waren aangedaan door met name de Joden. De wetten hielden het volgende in:

• De Burgerschapswet. In deze wet werd vastgesteld wie het Duitse Rijksburgerschap mocht krijgen en wie niet. In eerste instantie kreeg iedereen in Duitsland dit burgerschap, maar al snel kwam er een verordening waarin uitzonderingen werden genoemd. Van iedereen werd geregistreerd in welke mate hij/zij joods was: als één van je vier grootouders joods was, was je een kwartjood, als je twee grootouders had was je halfjood, enzovoort. De eisen over hoe Joods een Rijksburger mocht zijn werden steeds strenger, waardoor steeds meer mensen hun burgerrechten verloren, ook al waren zij slechts gedeeltelijk Joods. Ze mochten onder meer niet meer stemmen of werken voor de overheid.
• De Wet ter bescherming van het Duitse bloed en de Duitse eer. Om het Duitse ras te ‘beschermen’ werd het verboden voor Duitsers met niet-Duitsers (bijvoorbeeld Joden) te trouwen of een seksuele relatie met hen aan te gaan. Ook mochten Joodse ondernemers niet meer vrouwelijke Duitse werknemers van onder de 45 in dienst nemen of de Duitse (hakenkruis)vlag hijsen.
• De Rijksvlaggenwet. In deze wet werd de vlag met het hakenkruis de officiële vlag van Duitsland.

Wat waren de gevolgen van de wetten?

In die tijd werden ook nog maatregelen te nemen om bijvoorbeeld mensen met een geestelijke handicap te verbieden om kinderen te krijgen, zodat de ‘superioriteit’ van het Duitse ras behouden bleef. Deze wetten maakten het leven voor veel Joden veel slechter dan daarvoor. Er waren dan ook veel joden die besloten vanuit Duitsland te verhuizen naar andere landen. Toen deze buurlanden later echter werden veroverd door Duitsland, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werden deze wetten daar ook van kracht. De wetten werden steeds strenger nageleefd en uiteindelijk vond Hitler ze niet streng genoeg! Dit leidde uiteindelijk tot het deporteren van Joden naar concentratiekampen, waar zij werden omgebracht: dit wordt de Holocaust genoemd. De Burgerschapswet had ervoor gezorgd dat in elk geval alle Joden in Duitsland waren geregistreerd, waardoor zij gemakkelijk konden worden opgespoord en opgepakt. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden de Rassenwetten van Neurenberg weer afgeschaft.

Zo werkt de app

• Stel je vraag!

Oefenvraag:

Waardoor besloten veel Joden in Duitsland na de invoering van de Neurenbergerwetten te verhuizen naar andere landen?

Antwoord: In deze wetten werd officieel vastgesteld dat Joden in Duitsland minder rechten hadden dan Duitse Rijksburgers. Daardoor werden zij ook minder beschermd en hadden zij minder mogelijkheden om normaal te leven. In andere landen waren deze wetten er in 1935 (nog) niet.

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Antisemitisme

Kristallnacht

Nationalisme & nationaalsocialisme