Het liberalisme is één van de oudste politieke stromingen ter wereld.

Hoe is het ontstaan? En hoe zou volgens een liberaal de samenleving er uit moeten zien?

Mr. Chadd legt het je uit!

Het ontstaan van het liberalisme

De ideeën van het liberalisme stammen uit de tijd van de Verlichting (tijdens de 18e eeuw). In deze periode werd, met name in Frankrijk maar ook in Engeland, veel kritiek geleverd op de macht van de koning en van de kerk. Burgers hadden weinig te zeggen, want zij hadden weinig rechten, een grondwet bestond nog niet. Liberalen hadden daar veel kritiek op: zij vonden dat de koning en de kerk veel minder macht zouden moeten hebben, en dat de burgers veel meer vrijheid zouden moeten hebben. Die vrijheid zou moeten worden vastgelegd in een grondwet. Hierdoor kunnen mensen in veel meer vrijheid leven. Er mag wel een overheid bestaan, maar de macht daarvan moest heel beperkt zijn. Er mochten bijvoorbeeld geen plotselinge belastingen worden opgeëist door koning of kerk, zoals wel gebruikelijk was in die tijd.

Omdat er na de Franse revolutie een einde was gekomen aan het ‘ancien régime’ (de tijd waarin in Europa koningen alles voor het zeggen hadden) hadden koningen steeds minder macht. In steeds meer landen waren zij gedwongen om grondwetten te accepteren die burgers meer vrijheid gaven, in Nederland gebeurde dat in 1848.

Economische vrijheid en persoonlijke vrijheid

Nadat parlementen in heel Europa meer macht hadden gekregen waren de liberalen lange tijd de meest invloedrijke politici van Europa. Zij wilden in het algemeen meer economische vrijheid en meer persoonlijke vrijheid.

• Economische vrijheid: er moeten weinig wetten zijn die het voor mensen lastig maken veel geld te verdienen. Dus weinig belasting en regels. Dat heet ook wel een vrije markt. Hierdoor worden mensen die meer/harder werken (volgens de liberalen) beloond, er is dus ook sprake van economische ongelijkheid, maar volgens de liberalen is dat niet erg. Alleen voor zaken die mensen écht niet individueel kunnen regelen, zoals het bouwen van wegen, mag de overheid belasting vragen.
• Persoonlijke vrijheid: mensen moeten in vrijheid kunnen leven, hun grondrechten worden beschermd in een grondwet. Ook hierbij is een kleine overheid belangrijk: de overheid zou niet voor jou moeten bepalen wat jij wel of niet mag doen, zolang jij je aan de wet houdt. Daarom vond men een scheiding tussen kerk en overheid belangrijk, anders kon de kerk (via de staat) bepalen hoe jij wilt leven.

Zo werkt de app

• Download nu

Kritiek op het liberalisme

Er kwam in de loop van de negentiende eeuw ook een reactie op het liberalisme, dit kwam met name vanuit het socialisme . Als er te veel een vrije markt was, was het aantrekkelijk om geld te verdienen over de rug van andere mensen, vonden zij. Er waren geen wetten die het verboden dat mensen of kinderen onder hele slechte omstandigheden zouden werken. Ook waren er geen wetten om mensen te helpen als zij ziek werden. Volgens de socialisten moesten er meer wetten komen die konden helpen om alle rijkdom eerlijker te verdelen.

Oefenvraag

Waarom vonden liberalen het vastleggen van de rechten van mensen in een Grondwet zo belangrijk?

Blijf je toch vastlopen bij Geschiedenis? Klik dan hier voor de beste 1-op-1 bijles!

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Socialisme

Confessionalisme, Liberalisme en Socialisme

Kapitalisme