Marktfalen komt voor als een markt niet helemaal perfect werkt.

Een bedrijf als Google kan bijvoorbeeld bepalen wat de prijs op de markt is, terwijl de prijs van een vliegticket niet altijd de externe effecten meeneemt (zoals uitstoot, geluidsoverlast).

Maar wat zijn nou eigenlijk de precieze oorzaken van marktfalen? En hoe kan je dit oplossen? Mr. Chadd legt het voor je uit!

Marktfalen is een begrip dat uit de economie komt. Het wordt vaak gebruikt als we zien dat het totale consumenten- en producentensurplus samen niet optimaal zijn, zoals het in een normale markt eigenlijk hoort te zijn. Marktfalen kan verschillende oorzaken hebben, we zullen de 3 belangrijkste benoemen!

1. Marktmacht

Als er sprake is van een marktmacht betekent dit eigenlijk dat een bedrijf groot genoeg is om te bepalen welke marktprijs er gevraagd kan worden. De supermarkt Albert Heijn kan dit bijvoorbeeld doen, omdat ze een groot percentage van de supermarkten in handen hebben. Dit wordt ook wel prijszetting genoemd. Prijszetting komt voor bij een monopolie, oligopolie of monopolistische concurrentie (hyperlink marktvormen). Als gevolg stijgt het producentensurplus, wat uiteindelijk ten koste gaat van het totale surplus.

2. Externe Effecten

Externe effecten worden niet altijd meegenomen in het berekenen van de prijs. Neem het voorbeeld van auto rijden. Je betaalt voor de auto en de benzine om dit te kunnen doen. De auto zorgt echter voor uitstoot van stoffen die slecht zijn voor het milieu. Bovendien kunnen de uitlaatgassen slecht voor de gezondheid van de mensen zijn. Hierdoor moeten ze misschien eerder naar het ziekenhuis, wat dus hogere kosten met zich meebrengt. Deze extra effecten van autorijden zijn niet meegenomen in de prijs van een auto of de benzine. Hierdoor is de prijs van een markt niet optimaal, en spreken we van marktfalen.

3. Collectieve goederen

Als laatste hebben we collectieve goederen. Dit zijn producten die moeilijk een eigen prijs kunnen hebben. Denk bijvoorbeeld aan het verlichten van lantaarnpalen of het betalen van de politie. De overheid neemt altijd de taak op zich om dit te betalen, met behulp van belastinggeld. Een kenmerk van collectieve goederen is altijd dat het gebruik door de ene persoon, het gebruik van een ander niet in de weg staat (zoals het gebruiken van de politie als je ze nodig hebt).

Zo werkt de app

• Download de app

Oplossingen

Gelukkig zijn er ook oplossingen om marktfalen tegen te gaan! Een cruciale rol ligt hier bij de overheid. De overheid kan er bijvoorbeeld voor kiezen om minimum- en maximumprijzen in te stellen. Hierdoor kan de overheid voorkomen dat een monopolist een enorm hoge prijs gaat vragen (door een maximumprijs), of kan het de prijs van een product juist hoger maken zodat de kosten van externe effecten ook meegenomen worden (minimumprijs).

Een iets minder ingrijpende maatregel kan het instellen van accijnzen of subsidies zijn. Hierdoor kan de overheid de productie van bepaalde producten stimuleren door er een subsidie aan te geven. Of het kan juist de productie of verkoop van bepaalde producten ontmoedigen door er een extra accijns op te zetten, zoals bij alcohol of sigaretten.

Vraag: Google besluit om iedereen geld te laten betalen die op Google iets opzoekt. Hoe kan de overheid dit voorkomen?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Marktprijs en omzet

Marktvormen: welke zijn er allemaal?

Break-even punt: wat is het en waarvoor heb je het nodig?