De meeste mensen weten dat kanker een ernstige ziekte is.

Veel mensen kennen ook wel iemand in hun omgeving die kanker heeft of heeft gehad.

Vanaf 2008 is kanker de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. Aan kanker overlijden dus meer mensen dan aan welke andere oorzaak dan ook. Maar wat is kanker precies, hoe werkt het en hoe verspreiden kankercellen zich door het lichaam? Dat vertellen we je hieronder.

De kenmerken

Kanker is een ziekte die wordt gekenmerkt aan het feit dat niet-gezonde cellen zich heel snel delen en verspreiden. Er gaat bij kanker dus iets mis in de celdeling. De aandoening kanker verloopt over het algemeen in vier stappen:

1. Er is sprake van een mutatie in het DNA van cellen;
2. Er zijn ongezonde cellen die zich constant blijven vermenigvuldigen (delen) en dit ook blijven doen (ongeremde celdeling);
3. Deze cellen breiden zich uit in het lichaam en richten hiermee schade aan aan andere, gezonde cellen in het lichaam;
4. De cellen verspreiden zich ook door de rest van het lichaam. Dit noem je ook wel uitzaaiing.

Ongezonde kankercellen worden vaak gekenmerkt aan een mutatie in het DNA van deze cel. Door deze mutatie functioneert de cel niet meer zoals deze zou moeten functioneren. Een cel die eerst als functie het doorgeven van informatie in het lichaam had, gaat zich opeens heel anders gedragen. Daarnaast deelt de cel zich heel snel en stopt de cel niet meer met delen. De mutatie in het DNA van de cel kan op drie manieren tot stand komen. De eerste mogelijkheid is dat er sprake is van een erfelijke mutatie in het DNA. In dit geval is er sprake van een erfelijke eigenschap die van een van de ouders wordt geërfd en bij de nakomelingen mogelijk tot uiting komt. Een organisme kan ook drager zijn van een mutatie. Hierbij is er sprake van aanwezigheid van de mutatie, maar komt deze niet tot uiting. Er is dus geen sprake van kanker, maar dit organisme kan de mutatie wel doorgeven aan zijn eigen nageslacht. De tweede mogelijkheid is een mutatie door een fysische factor. Hierbij kun je denken aan schadelijke straling, bijvoorbeeld kernstraling. De derde mogelijkheid is door blootstelling aan een schadelijke stof zoals asbest.

De tumor

Door de ongeremde celdeling waarvan sprake is bij kanker, neemt het aantal ‘zieke’ kankercellen snel toe. De kankercellen brengen hiermee schade aan bij de gezonde, ‘normale’ cellen in het lichaam. Bij kanker wordt er vaak gesproken over een tumor. Een tumor is een groep cellen die is gevormd door de ongeremde celdeling die in de vorige alinea is beschreven. Een tumor is dus eigenlijk een verzameling van heel veel kankercellen.

Zo werkt de app

• Download snel de app

Verspreiding

Kanker kan zich via een aantal wegen ook verspreiden door de rest van het lichaam. Deze verspreiding noem je ook wel uitzaaiing. Uitzaaiing gebeurt meestal via de lymfeklieren, het bloed (en de bloedvaten) en de holtes in het lichaam (bijvoorbeeld de buikholte). Door uitzaaiing van kanker kunnen de zieke kankercellen zich opeens ook in een hele andere plek in het lichaam verzamelen. Door deze mogelijkheid kan kanker zich heel snel verspreiden door het lichaam, waardoor het heel belangrijk is dat kanker snel en goed wordt behandeld.

Er zijn verschillende manieren waarop kanker wordt behandeld. Vaak wordt er afhankelijk van het type kanker, de omvang van de kanker en de lichaamseigenschappen van de patiënt beslist welke behandeling (of combinatie van behandelingen) er worden uitgevoerd. Voorbeelden van behandelingen van kanker zijn opereren, chemotherapie, radiotherapie, immunnotherapie of een hormoonbehandeling.

Oefenen

1. Volgens welke vier stappen verloopt kanker?
2. Wat is een tumor?
3. Via welke wegen kunnen kankercellen zich verspreiden?

Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:

Celdifferentiatie

Het afweersysteem

Het lymfesysteem