Hoe herken ik de cellen van de verschillende rijken?
We praten in de biologie nog steeds vaak over de vier rijken.
Hiermee bedoelen we de dieren, planten, bacteriën en de schimmels. Deze term is een beetje ouderwets, maar wel heel handig als je het hebt over cellen.
De cellen van de vier rijken zijn namelijk allemaal net een beetje anders, waardoor je ze zo makkelijk kunt herkennen onder je microscoop.
De tabel hieronder kijkt naar 3 onderdelen van cellen: de celwand , bladgroenkorrels (die worden vaak chloroplasten genoemd) en de celkern . Door te kijken naar de onderdelen die een cel heeft, kun je dus bepalen bij welk rijk de cel vandaan komt. Natuurlijk kun je naar alle onderdelen kijken, maar als je het uit je hoofd weet kun je vaak al aan één eigenschap zien wat voor cel het is. Dierlijke cellen zijn gemakkelijk te herkennen omdat ze geen celwand hebben. Een cel zonder celwand is dus altijd dierlijk. Plantencellen zijn de enigen met bladgroenkorrels , dus zie je die groene stipjes in je cel, dan weet je al dat je met een plant te maken hebt. Bacteriële cellen hebben geen celkern . Die zie je vaak als een dikke donkere vlek in je cel zitten. Wanneer je deze vlek dus niet ziet, weet je dat je met een bacterie te maken hebt. De schimmelcellen zijn wat lastiger, ze lijken qua cellen heel erg op planten, maar dan zonder bladgroenkorrels.
Ééncelligen
Natuurlijk is het in het echte leven niet zo moelijk om het verschil te zien tussen de 4 rijken, een paddestoel lijkt niet echt op een plant of een dier, maar het is wel heel handig bij eencelligen. Eencellige schimmels zoals gisten , hebben cellen die behoorlijk op plantencellen kunnen lijken. Aan de bladgroenkorrels kun je dan zien of het een gistcel of juist een algencel van een eencellig plantje is, alleen de algen hebben ook bladgroenkorrels. Bacteriën kunnen ook lastig zijn, omdat er bijvoorbeeld ook ééncellige dieren zijn. Met deze regels kun je toch het verschil zien. Een ééncellig diertje zoals een amoëbe heeft geen celwand en is daardoor heel flexibel. Daarnaast heeft het een celkern, terwijl bij een bacterie het DNA gewoon los in de cel rond drijft, zonder celkern. Wanneer je geen celwand ziet en wel een celkern weet je dus dat het geen bacterie is, maar een dier.
Uitzonderingen
De 4 rijken zijn op deze manier dus lekker makkelijk uit elkaar te houden, maar natuurlijk kun je het allemaal veel moeilijker maken en biologen discussiëren hier dan ook veel over. Vooral bij de hele primitieve levensvormen die al miljarden jaren op de aarde rondhangen is het soms lastig het verschil te zien. Wanneer je een klein beetje wilt uitbreiden van de 4 rijken, maar het niet te moeilijk maken, gebruik je vaak de 6 rijken. Hierbij voeg je twee groepen toe de archaea en de protisten. De archaea zijn een soort oerbacteriën. Ze lijken veel op bacteriën, maar hebben vaak geen celwand. De protisten zijn dan alle ééncelligen die niet duidelijk onder de dieren, planten of schimmels vallen. Er zijn bijvoorbeeld veel soorten plankton die rode of paarse kleurstoffen hebben in plaats van groene chloroblasten, of slijmschimmels waarvan de cellen eigenlijk meer op dierlijke cellen lijken.
Wanneer je het ten slotte heel simpel wilt maken, kun je al het leven ook in twee groepen opdelen: Eukaryoten en prokaryoten . Prokaryoten zijn alle organismen zonder celkern, dus de bacteriën en de archaea. Eukaryoten zijn alle organismen met een celkern, dus alle dieren, planten, schimmels en protisten.
Zo werkt de app
Nu jij!
Freek Vonk kijkt in zijn microscoop en ziet 4 verschillende cellen:
- Deze cel bevat een celwand, een celkern en geen bladgroenkorrels
- Deze cel heeft een celkern maar geen celwand
- Deze cel heeft een celwand, een celkern en bladgroenkorrels
- Deze cel heeft een celwand maar geen celkern of bladgroenkorrels
Koppel deze vier cellen aan de bijbehorende rijken en zet erbij of het eukaryoten of prokaryoten zijn.
Wil jij je biologiekennis nog wat bijspijkeren? Kijk dan eens op onze pagina voor 1-op-1 bijlessen. Onze coaches helpen je graag naar een goed cijfer!
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Verschil plantaardige en dierlijke cellen
Nog een vraag? Stel hem hier meteen!
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.