Waaruit bestaat de dampkring?
Waaruit bestaat de dampkring?
De dampkring is een laag lucht om de aarde die de aarde beschermt tegen zonlicht en schadelijke straling.
Hierdoor is er leven op aarde mogelijk. Wij leggen hieronder uit waar de dampkring uit bestaat.
De dampkring heeft vier verschillende lagen: de troposfeer, de stratosfeer, de mesosfeer en de ionosfeer. Deze lagen hebben allemaal een verschillende functie. De verschillende lagen hebben geen strakke grenzen, maar lopen langzaam in elkaar over.
De troposfeer
De troposfeer is de laag van de dampkring die het dichtste bij de aarde ligt. Deze laag is ongeveer acht kilometer dik bij de polen tot achttien kilometer dik rond de evenaar. In deze laag bevindt zich ongeveer tachtig procent van alle lucht van de hele atmosfeer. Dit komt door de zwaartekracht, die de zwaardere luchtdeeltjes naar zich toetrekt. Hierdoor kunnen wij op aarde ademen, maar wordt dit steeds lastiger naarmate je verder omhoog gaat. De troposfeer is ook de laag waarin alle weersverschijnselen, zoals regen, wind of sneeuw plaatsvinden. De lucht in de troposfeer beweegt veel. Dit kun je ‘s nachts goed zien als je naar de sterren kijkt. De sterren lijken allemaal te fonkelen, dit komt door de beweging van de lucht in de troposfeer. De temperatuur in de troposfeer neemt ongeveer 0,6 graden af per 100 meter die je omhoog gaat. Tussen de troposfeer en de stratosfeer ligt een dunne laag die de tropopauze wordt genoemd. Gewone passagiersvliegtuigen vliegen boven in de troposfeer.
De stratosfeer
In de stratosfeer neemt de temperatuur juist toe met de hoogte. Op het laagste punt is de temperatuur ongeveer -50 graden Celsius en op het hoogste punt ongeveer 30 graden Celsius. De stratosfeer bevindt zich ongeveer op tien kilometer tot vijftig kilometer hoogte. In de stratosfeer bevindt zich ook de ozonlaag. De ozonlaag beschermt de aarde tegen ultraviolette straling (ook wel UV-straling genoemd). De ozonlaag zorgt ervoor dat je niet heel erg snel verbrandt als je een tijdje buiten bent. UV-straling zorgt er namelijk voor dat je verbrandt en de straling is dus erg schadelijk voor je huid. In de stratosfeer is de lucht rustiger. In het onderste deel komen wel zeer snelle windbanen voor, die ook wel straalstromen worden genoemd. Tussen de stratosfeer en de mesosfeer zit een scheiding die de stratopauze wordt genoemd.
De mesosfeer
De mesosfeer begint op ongeveer vijftig kilometer hoogte en gaat door tot ongeveer tachtig kilometer. In dit deel van de atmosfeer daalt de temperatuur weer tot ongeveer -100 graden Celsius op het hoogste punt. Dit komt doordat de ozonconcentratie hier lager is dan in de stratosfeer. Ozon absorbeert namelijk straling waardoor het warmer wordt. Het X-15 raketvliegtuig waarmee het hoogterecord is gehaald, kon net boven de mesosfeer vliegen. Hoewel de atmosfeer nog niet helemaal ophoudt na de mesosfeer, zien we alles boven de mesosfeer als “in de ruimte”.
De thermosfeer en ionosfeer.
Wanneer je het hebt over luchtlagen, spreek je meestal over de thermosfeer wanneer je het hebt over de buitenste laag. In de thermosfeer stijgt de temperatuur enorm omdat er niets is om de straling van de zon tegen te houden. De luchtdruk is er heel laag, maar het wordt er 1700 graden overdag. Het ISS (internationale ruimtestation) vliegt eigenlijk nog in de bovenste lagen van de thermosfeer.
Wanneer je het hebt over het magnetische veld van de aarde praat je meestal over de ionosfeer, dit is de laag van de dampkring waar deeltjes worden geïoniseerd door de straling van de zon. Ionisatie betekent dat deeltjes een positieve of negatieve lading krijgen. Dit is handig omdat de geïoniseerde laag sommige radiogolven terugkaatst. Hierdoor kunnen deze radiogolven veel verder komen en kunnen we in Nederland bijvoorbeeld bepaalde zenders vanuit Engeland ontvangen. In de ionosfeer verschijnen ook meteoren. Het poollicht ontstaat ook in de ionosfeer.
De ionosfeer en de thermosfeer liggen op dezelfde hoogte (van 85 km tot 1000 km hoogte), maar het begrip thermosfeer gebruik je om te praten over de temperatuur en luchtdruk op die hoogte en de ionosfeer gebruik je om te praten over het magnetisch veld en de ionen die daar ontstaan.
Exosfeer
Helemaal bovenaan de dampkring, 1000 km van het aardoppervlak ligt de exosfeer. Hier vindt je alleen nog hele lichte gassen die langzaam de ruimte in zweven, zoals helium, waterstof en koolstofdioxide. Veel wetenschappers vinden zelfs dat je het eigenlijk niet over een gas mag hebben, omdat de deeltjes te ver uit elkaar liggen om bij elkaar te horen. De meeste satellieten bevinden zich in de exosfeer.
Leerlingen die hier vragen over hebben, keken ook naar:
Lagen in de atmosfeer: welke zijn er?
Werkt u in het vo of mbo? Plan direct een vrijblijvende demonstratie in!
We laten u graag geheel vrijblijvend zien hoe Mr. Chadd werkt, hoe het kan worden ingezet en wat de meerwaarde is. Dit doen we in een fysieke of online afspraak van zo'n 30 minuten. Let op! Deze demonstratie is alleen bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het vo of mbo, NIET voor leerlingen!
Meer informatie over Mr. Chadd
Laat hieronder uw gegevens achter en we sturen u geheel vrijblijvend meer informatie over Mr. Chadd op!
Werkt u in het vo of mbo? Neem contact op!
Bent u benieuwd naar de voordelen van Mr. Chadd of heeft u andere vragen? Laat uw gegevens achter en wij nemen zo snel mogelijk contact op.