Ben jij op zoek naar een samenvatting van het boek De Kleine Johannes van Frederik van Eeden?

Die vind je bij Mr. Chadd! Lees snel verder voor alle informatie!

In deze samenvatting vind je:

• Gegevens
• Samenvatting
• Personages
• Thema’s
• Motieven
• Titelverklaring
• Perspectief
• Chronologie en tijd
• Stijl
• Beoordeling

Gegevens

Boek: De Kleine Johannes

Schrijver: Frederik van Eeden

Jaartal eerste druk: 1887

151 pagina’s

Uitgeverij: Manteau

Genre: Psychologische roman, sprookje

Samenvatting

Johannes woont samen met zijn vader in een oud huis met een grote tuin. Hij en zijn vader maken vaak wandelingen. Hij houdt van alles wat leeft en heeft een grote fantasie. Hij stelt vaak vragen als: “waarom is de wereld zoals ze is?”. Ook bidt hij vaak om een wonder. Hij weet zeker dat er ooit een wonder zal gebeuren.

Johannes en zijn hond Presto zijn samen bij de vijver. Er komt een waterjuffer aan die verandert in een elf. De elf zegt dat hij Windekind heet en hij wil vrienden worden met Johannes. Johannes mag nooit aan een ander mens vertellen dat Windekind bestaat. Windekind kust Johannes en Johannes wordt kleiner en komt terecht in de wereld van planten en dieren. Johannes leert dat krekels boven alle dieren staan, omdat ze kunnen vliegen, springen en kruipen. De mens staat veel lager. Windekind neemt Johannes mee naar een feest in een konijnenhol. Van de elfenkoning krijgt Johannes een sleuteltje. Daarna vallen ze samen buiten in slaap.

De dag erna is Presto op zoek naar Johannes. Hij vindt hem in de duinen. Johannes denkt dat hij raar gedroomd heeft, maar hij vindt het sleuteltje in zijn hand. Johannes moet zijn vader beloven om niet meer weg te lopen. Hij belooft dit echter niet. Een paar dagen later verstoppen Johannes en Windekind de sleutel samen, zodat Johannes’ vader hem niet zal kunnen vinden.

Na een paar weken geeft een duif Johannes een veertje waardoor hij kan vliegen. Windekind em Johannes bezoeken samen de mieren. Alle mieren zien zichzelf als vreedzaam en andere mieren als Strijdmieren. Johannes ziet hoe mensen de rust in het bos verstoren. Hij besluit om bij Windekind te blijven.

Windekind vertelt Johannes over kabouters. Johannes wil de kabouters ontmoeten en ze gaan naar Wistik, de oudste en wijste kabouter. Wistik leest een kruisspin voor over Kribbelgauw, de held van alle kruisspinnen. In alle andere boeken is Kribbelgauw een slechterik. Johannes wil graag weten welk boek de waarheid spreekt. Wistik vertelt dat er één boekje is dat waar is, maar hij heeft het nog niet kunnen vinden. Johannes blijft nadenken over dat boekje.

Windekind vertelt Johannes dat veel mensen al op zoek zijn gegaan naar dat boekje en dat ze hierdoor alleen maar ongelukkig zijn geworden. Johannes wil echter antwoord op zijn vragen en gaat op zoek naar Wistik. Wistik zegt dan het volgende: “Mensen hebben het gouden kistje, elfen hebben de gouden sleutel, elfenvijand vindt het niet, mensenvriend slechts opent het, lentenacht is de rechte tijd, en roodborstje weet de weg.”. Johannes gaat weer op zoek naar Windekind, maar vindt hem niet.

Johannes is verdrietig en dwaalt door het bos. Hij verblijft bij een tuinman, zodat hij daar de winter kan doorbrengen. Ze lezen samen een boek waarin over God gepraat wordt. Volgens Johannes is dit niet het ware boekje.

Als het weer warmer wordt, ontmoet Johannes Robinetta, een blond meisje met een roodborstje. Hij heeft het leuk met haar en Robinetta vertelt dat ze weet waar het ware boekje is.

Robinetta’s vader geeft Johannes de bijbel. Johannes zegt dat dat niet het ware boekje is. Als dat wel zo zou zijn, dan zou er nu overal vrede moeten zijn. Johannes zegt dat hij God niet aanbidt. Robinetta’s vader wordt boos en verbiedt Robinetta om nog met Johannes om te gaan. Johannes gaat dan alleen op zoek naar het boek, maar vindt alleen Pluizer. Pluizer zegt dat hij Wistik kent en nog meer weet dan Wistik. Pluizer zegt dat alleen hij echt is en Johannes kan helpen met het ware boek vinden.

Pluizer neemt Johannes mee naar de stad, waar hij verblijft in een klein kamertje. Daar ontmoet hij Hein, een vriend van Pluizer. Hierna brengt Pluizer Johannes naar dokter Cijfer, die bezig is met een konijn. Cijfer wil Johannes helpen om het boekje te vinden, maar alleen als Johannes dat aan kan.

Pluizer laat Johannes alle ellende van de mensen zien in de stad. Ze gaan naar een feest en Pluizer vertelt hoe ijdel en verveeld alle lachende mensen eigenlijk zijn. Daarna gaan ze samen naar een kerkhof. Ze bekijken het graf van een van de mensen die op het feest was. Bij Pluizer bestaat er geen tijd en hij laat ook het graf van Johannes zelf zien, een halve eeuw later. Hierna valt Johannes flauw.

De ochtend erna begint Johannes met leren bij dokter Cijfer. Hoe langer hij dit doet, hoe duisterder het wordt. Van Cijfer mag Pluizer niets bewonderen, want dat is niet doelgericht. Cijfer laat hem inzien hoe zinloos alles is. Johannes begint Windekind en Robinetta langzaam te vergeten. Pluizer zegt dat Johannes net zo moet worden als dokter Cijfer.

In de lente gaat Johannes terug naar de duinen. Hij gaat met Pluizer en Cijfer mee om een zieke te bezoeken. Dan komt hij erachter dat de zieke man zijn vader is. Na de dood van zijn vader wil Pluizer hem opensnijden om de doodsoorzaak te achterhalen. Johannes komt in opstand en Pluizer verdwijnt. Bij het sterfbed zit Hein, de Dood, en Johannes wil met hem mee. Hein weigert en zegt dat Johannes te veel van de mensen houdt om mee te gaan.

Dan moet Johannes kiezen tussen Windekind en de mens. Hij ziet Windekind en Hein samen naar het Grote Licht gaan. Hij kan ervoor kiezen om met hen mee te gaan of om mee te gaan met een man. Uiteindelijk kiest Johannes ervoor om mee te gaan met de man naar de stad.

Personages

• Johannes is een jonge jongen met een grote fantasie. Hij wil graag de waarheid vinden. Hij groeit in het verhaal op van kind tot jongvolwassene. Hierbij ontmoet hij verschillende karakters die invloed op hem uitoefenen.
• Windekind is de zoon van de zon. Hij weet alles van de natuur en hij leert Johannes om planten- en dierentaal te begrijpen. Windekind staat voor fantasie van jonge kinderen.
• Wistik is een wijze kabouter die heel veel praat. Hij wil dat Johannes op zoek gaat naar het “ware boekje”. Dit staat voor leergierigheid.
• Robinetta staat voor de liefde. Ze wordt niet heel duidelijk beschreven en is dus een type.
• Pluizer en dokter Cijfer zijn bezig met wetenschap. Ze geloven niet in dingen die je niet kunt bewijzen. Ze vinden dromen dwaas.

Thema’s

Het belangrijkste thema is het opgroeien van kind tot volwassenen. Er worden symbolen gebruikt om te laten zien hoe het is om op te groeien. Johannes is voortdurend bezig met verschillende vragen. Hij wil graag weten wat de zin van het leven is.

Motieven

Johannes is op zoek naar de waarheid en naar geluk. Deze zoektocht komt door het hele boek terug. Hij moet tijdens het opgroeien voortdurend keuzes maken en wil graag zo gelukkig mogelijk worden.

In het eerste deel van het boek is Johannes kind. Hier staat de onschuld centraal. Johannes vindt alles mooi en maakt zich nergens druk om.

De dood is vooral belangrijk later in het verhaal. Als Johannes volwassen wordt, dan begint hij te snappen wat de dood inhoudt. Ook sterft zijn vader.

Titelverklaring

De titel is gekozen, omdat het over Johannes gaat. Het verhaal begint als Johannes klein is, vandaar de kleine Johannes.

Perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller. Hij weet meer dan Johannes, maar alles wordt wel geschreven vanuit Johannes.

Chronologie en tijd

Het verhaal wordt chronologisch verteld. Af en toe is er een flashback naar iets wat Johannes eerder al heeft meegemaakt. De vertelde tijd is ongeveer twee jaar. Het speelt zich af in de negentiende eeuw, rond de tijd dat het boek ook geschreven is.

Stijl

Het boek is opgebouwd uit gesprekken tussen verschillende personages. Er komen veel dialogen in voor. De spelling en grammatica komen uit de negentiende eeuw. Hierdoor is de stijl erg oubollig en is het soms ook wat lastig om te lezen. Er worden veel bijvoeglijk naamwoorden gebruikt, en niet heel veel details.

Beoordeling

Omdat het boek zo oud is, is het even lastig om erin te komen. Je moet vooral even wennen aan het taalgebruik. Het is vooral interessant als je doorhebt wat alle symbolen van de schrijver precies betekenen. Het boek begint heel onschuldig, maar wordt op het einde veel duisterder. Vooral het stuk waarin Johannes zijn eigen lijk tegenkomt, was erg aangrijpend.

Wil je nog meer weten over De Kleine Johannes? Heb je nog andere vragen? Stel ze dan gerust aan onze coaches bij Mr. Chadd!